Αυτή τη φορά το οδοιπορικό μου δεν είναι SAFARI στην Κένυα ή κρουαζιέρα στην Καραϊβική… Είναι η επίσκεψή μου σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης όπου νοσηλευόταν ο αδερφός μου. Στο νοσοκομείο στην Αστόρια χτισμένο εδώ και πενήντα χρόνια (ιδιωτικό αλλά καλύπτει όλες τις ασφάλειες καθώς επίσης και την κρατική) περιθάλπει όλων των κατηγοριών ασθενείς, σε δωμάτια για δύο μέχρι έξι ασθενείς. Oι εγκαταστάσεις δεν ήταν τίποτα το ιδιαίτερο, αφού είχε μόνο δύο ασανσέρ, τα οποία μετέφεραν τους ασθενείς και τους επισκέπτες. Η διαφορά από τα δικά μας είναι στην οργάνωση και την εκπαίδευση του προσωπικού. Καταρχήν όλο το προσωπικό είναι με το χαμόγελο στα χείλη και ενδιαφέρον για τους ασθενείς, κάθε νοσοκόμα είχε από πέντε έως εννιά ασθενείς. Δίπλα στον αδερφό μου έφεραν έναν ασθενή από την Ινδονησία, πρέπει να ήταν από τα προγράμματα Welfare (κοινωνική πρόνοια, είναι πολύ οργανωμένο στην Αμερική), πολύ φτωχός ίσως μετανάστης, είχε μόνο δύο δόντια και ήταν περίπου 45 ετών. Ήταν μόνος, του έδειξαν τόσο ενδιαφέρον σαν να ήταν κάποιος υπουργός δικός μας στα νοσοκομεία μας, το ίδιο έκαναν με όλους τους ασθενείς και τους επισκέπτες.
Εκτός από τους νοσοκόμους υπήρχε και μια προϊσταμένη καθαριότητας που περνούσε να δει αν οι καθαρίστριες έκαναν καλά τη δουλειά τους, οι κοινωνικοί λειτουργοί, ανά δύο σε κάθε όροφο, συνήγορος ασθενών που περνάει και συζητάει με τους ασθενείς και με τους επισκέπτες -π.χ. μαζί μου συζήτησε δύο φορές σε 8 ημέρες και με ενημέρωνε πώς να χειριστούμε περαιτέρω τον ασθενή και τι είναι το καλύτερο μετά, τι προσφέρει η ασφάλεια και το κράτος στο σπίτι, μία νοσοκόμα συνοδεύει τον ασθενή στο σπίτι, βλέπει το περιβάλλον και γράφει τι θα χρειαστεί ο ασθενής, υπάρχει και κατ’οίκον βοήθεια (είναι τρομερά οργανωμένοι). Παντού σχεδόν υπάρχει συσκευή για απολύμανση των χεριών, δεν υπήρχαν τουαλέτες στα δωμάτια, ήταν έξω στους διαδρόμους για ασθενείς και επισκέπτες. Στη ρεσεψιόν υπάρχουν δύο καρτέλες για κάθε ασθενή, δεν μπορεί να έχει στο δωμάτιό του περισσότερους από δύο επισκέπτες και στο desk της reception υπάρχει βιβλίο εθελοντών, ήταν γεμάτο από ονόματα, το άνοιξα από δημοσιογραφική περιέργεια και ο receptionist μου έβαλε χέρι, μου λέει αν θέλεις να γραφτείς οκ, αλλά δεν μπορείς να το ξεφυλλίζεις είναι εμπιστευτικό… Αυτό είναι το πιο σοβαρό που λείπει στην Ελλάδα, ο εθελοντισμός. Θυμάμαι παλιά όταν ήμουν στην Αμερική και πήγα για κάποιες εξετάσεις σε ένα νοσοκομείο, τότε νέος, μόλις μπήκα με έβαλαν σε ένα καροτσάκι, γιατί απαγορευόταν να περπατήσουν οι ασθενείς. Είχε ευθύνη το νοσοκομείο για μένα και με έσπρωχνε μια πολύ ηλικιωμένη κυρία που στεκόταν ίσα-ίσα στα πόδια της. Ήταν εθελόντρια… O χειρούργος γιατρός ήταν πνδός και ο οικογενειακός γιατρός Έλληνας (υπάρχουν πολλοί Έλληνες επιστήμονες στην Αμερική), αυτοί παρακολουθούσαν τον ασθενή και μας ενημέρωναν και αυτοί με τον ίδιο ενδιαφέρον και σχολαστικότητα όπως το υπόλοιπο προσωπικό, χωρίς φακελάκια… Όμως το προσωπικό και οι γιατροί αμείβονται ικανοποιητικά. Μια ημέρα ήρθε ο παπάς της ενορίας ο οποίος έκανε προσευχή και τους κοινώνησε. Και αυτός νέος, αλλά με μια φυσιογνωμία γεμάτη καλοσύνη και συμπόνοια! Περνάει δυο φορές την εβδομάδα από το νοσοκομείο της Αστόρια όπου μένουν πολλοί Έλληνες, άραγε υπάρχουν δικοί μας παπάδες που έχουν ωράριο στα νοσοκομεία μας; Πήγα και στην εκκλησία την Κυριακή, η λειτουργία κανονικά στα ελληνικά, σε αυτήν ούτε το ευαγγέλιο δεν ήταν στα αγγλικά, γεμάτη από ομογενείς που παρακολουθούσαν τη λειτουργία με ευλάβεια. Oι ψάλτες πολύ καλοί, φαίνεται να έχουν μουσική παιδεία, το μικρόφωνο μακρυά από το στόμα τους, όχι σαν υψίφωνοι σε όπερα αλλά με χαμηλών τόνων χορωδία. O παπάς ο ίδιος πολύ καλός, αρκετοί κοινώνησαν. To κήρυγμα πολύ απλό και προσεγμένο. Έβγαλαν δυο δίσκους και στην έξοδο είχαν ακόμη δύο πανέρια για χρήματα (αυτό δεν μου άρεσε πολύ για να είμαι ειλικρινής). Oι δυο αδερφές του πατέρα μου μετανάστευσαν το 1922, η μία ανέβηκε ψηλά κοινωνικά και οικονομικά, η άλλη μέτρια, αλλά και αυτή σπούδασε τα παιδιά της και όλοι ανήκουν στο υψηλό κοινωνικό επίπεδο. Της πρώτης όμως τα παιδιά ανέβηκαν ψηλά, ο εξάδελφος μου μεγαλοδικηγόρος με 45 δικηγόρους υπαλλήλους και τρεις φορές γερουσιαστής στην Αριζόνα, υπάρχουν και άλλοι ελληνικής καταγωγής γερουσιαστές. Ένα παιδί που είχαμε κοπέλι στο σπίτι μας στη Χίο, από φτωχή οικογένεια, έμενε μαζί μας, τον έστειλε ο πατέρας μου στην Αμερική, άρχισε από εστιατόρια, πήγε σε σχολή κομμωτικής και έκανε το μεγαλύτερο κουρείο στο Σικάγο με 45 υπαλλήλους και μετά πήγε σχολείο και έγινε developer (κατασκευαστής), έφτιαξε ένα τεράστιο συγκρότημα και πολλές boutiques στην Αμερική. Μια εξαδέρφη μου, και κουμπάρα, την επισκέφθηκα στη Ν. Υόρκη, μας πήγε ο εξάδελφος μου Στέλιος με το αυτοκίνητο, αυτός δουλεύει για μια εταιρεία ακινήτων, ο πατέρας τορναδόρος αλλά πολύ καλά εγκατεστημένος και αυτός, με δύο building (σημαίνει πολυκατοικίες με 5 τουλάχιστον διαμερίσματα η κάθε μία).
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι δούλεψαν σκληρά και κάνανε μεγάλες περιουσίες, και τα παιδιά τους τα έστειλαν στα καλύτερα σχολεία. Η Αμερική σίγουρα δίνει δυνατότητες σε αυτούς που θέλουν να δουλέψουν.
Oι περισσότεροι Έλληνες έχουν τουλάχιστον ένα building, μια πολυκατοικία με πολλά διαμερίσματα, τα οποία τα νοικιάζουν και μένουν σε ένα από αυτά, τα ενοίκια τουλάχιστον στη Νέα Υόρκη (Αστόρια όχι Μανχάτταν) είναι υψηλά, 2.500 δολάρια για ένα τεσσάρι.
Το σπίτι της ξαδέρφης μου είναι στο Brooklyn, κοντά στη θάλασσα, απέναντι από αυτό υπάρχει ένα μεγάλο μπλοκ κτιρίων, το οποίο ανήκει σε μακρινό εξάδελφο μας, αυτός ξεκίνησε από μπογιατζής, πάμπτωχος και έχει τώρα χίλια διαμερίσματα, τεράστια περιουσία, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες (φυσικά υπάρχουν και λίγοι γλεντζέδες που τα ξοδεύουν), λέω του Στέλιου του γιου της, τι γίνεται με τους Εβραίους, μου λέει στην Ελλάδα λέτε πολλά χωρίς να έχετε εμβαθύνει, φυσικά υπάρχει μια ελίτ Εβραίων αλλά και εμείς είμαστε ελίτ επίσης. Φυσικά, ένα μικρό ποσοστό Εβραίων επηρεάζει ειδικά το real estate, αλλά γενικά, στην πολιτική της χώρας πολύ λιγότερο από όσο εσείς νομίζετε, το ίδιο μου είπε και ο ξάδερφός μου ο Γερουσιαστής: Έχετε πολύ λανθασμένη εικόνα της Αμερικής, είναι βέβαια πολύ Αμερικανός, η Αμερική δεν πέφτει, κοίτα μου λέει η General Motors επανήλθε, οι τράπεζες επέζησαν, και βρισκόμαστε στο στάδιο της ανάκαμψης, όλοι οι μισθοί στην Κίνα αυξάνονται 20% το χρόνο και ορισμένες παραγωγές θα έρθουν πίσω στον ανεπτυγμένο κόσμο, τώρα αρχίζει η τρίτη βιομηχανική επανάσταση στην οποία η Αμερική θα πρωτοστατήσει. Ως γνωστόν η πρώτη βιομηχανική επανάστασις έγινε το 17ο αιώνα στην Ευρώπη κυρίως με την βιομηχανία textile (πλεκτών). Η δεύτερη έγινε το 1920 στην Αμερική με την Ford στη μαζική παραγωγή αυτοκινήτων, και η τρίτη γίνεται τώρα ψηφιακά (digital), και πολλές επιχειρήσεις θα γυρίσουν πίσω στο Δυτικό κόσμο, ευελπιστούμε και για την Ελλάδα, γιατί το μοντέλο ανάπτυξης της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης στηρίζεται περισσότερο στο Individual Contrivutor (ατομική συνεισφορά), γι' αυτό όμως θα μιλήσω στο επόμενο άρθρο που θα γράψω. Επικρατεί, μου λέει, η νοοτροπία στην Ελλάδα ότι έχουμε άγνοια, ο Στέλιος έρχεται συχνά, ότι εμείς και γνωρίζουμε τα του κόσμου και της Ευρώπης, ίσως οι παππούδες να μην ήξεραν, εμείς όμως η νέα γενιά στο ίντερνετ διαβάζουμε τα πάντα. Π.χ., εγώ και οι φίλοι μου διαβάζουμε δύο εφημερίδες Γαλλικές, μία σοσιαλιστική και μία δεξιά, καθώς και την γερμανική Spiegel, πέραν των Αμερικάνικων καθημερινώς. Δεν είμαστε όπως νομίζετε τα Αμερικανάκια.
Αυτή λοιπόν είναι η εικόνα της τρίτης-τέταρτης γενιάς των Ελληνοαμερικάνων, καλά ο εξάδερφος μου ο γερουσιαστής (senator) πέρσι που ήλθε στη Ελλάδα με έβαλε στη θέση μου σε πολλά θέματα που είχα τελικώς λανθασμένη άποψη.
Σίγουρα είναι μια υπερδύναμη και το δίκιο του ισχυρού περνάει, υπάρχουν όμως και πολλά που πρέπει να γνωρίζουμε πώς τα βλέπουν εκείνοι. Oι Γερμανοί λένε ότι αυτός που έχει τα πιο μεγάλα κανόνια έχει το δίκιο μαζί του. Αυτό ίσχυε πάντα με τις μεγάλες δυνάμεις. Σίγουρα είναι αρκετά προχωρημένοι σε πολλύς τομείς και έχουμε να μάθουμε αρκετά πράγματα από αυτούς, όπως και αυτοί από εμάς, γιατί κληρονομήσαμε έναν πολιτισμό, ήθη και έθιμα, τη γλώσσα μας, η οποία είναι η μόνη που μπορεί να εποικοινωνήσει με τους computers, έχουμε πολλούς επιστήμονες στην μοντέρνα τεχνολογία, αφού εξάγομε 1,5 δισ. I.T., έχουμε ορυκτό πλούτο, ναυτιλία, τουρισμό κ.ά. και χρειαζόμαστε να επαναφέρουμε την αυτοπεποίθηση μας σαν λαός, αυτό πιστεύει και η μοντέρνα γενιά των Ελληνοαμερικάνων, αυτοί πολλές φορές είναι πιο Έλληνες από εμάς, έχουμε μπροστά την Τρίτη βιομηχανική επανάσταση, που σίγουρα θα έχουμε σαν Έλληνες, γενικά μια μεγάλη συμβολή και θα βοηθήσει την ανάπτυξή μας.
Το καπιταλιστικό τους σύστημα δουλεύει καλύτερα από σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου ειδικά στην ανταγωνιστικότητα, έχει βγάλει όμως πολλά τοξικά, όπως τους Lehman Brothers, που ήταν οι πρωτοστάτες της κρίσης και τα επακόλουθα τα πληρώνουμε εμείς σήμερα. Σαν κράτος δεν χρωστάμε πολλά -συνολικό χρέος 268% του ΑΕΠ.
Τρεις οικονομολόγοι (Cecchetti, Mohanty και Zampolli) της Δράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), μελέτησαν το χρέος κράτους, νοικοκυριών και μη τραπεζικών επιχειρήσεων σε 18 χώρεςμέλη του OOΣΑ στην 30ετία 1980-2010. Σύμφωνα με τη μελέτη, το 2010, ως ποσοστό του ΑΕΠ, το συνολικό χρέος της Ιαπωνίας ήταν 456%, των ΗΠΑ 268%, της Βρετανίας 322%, της Γαλλίας 321%, της Γαλλίας 321%, της Ιταλίας 310%, της Oλλανδίας 327%, της Ισπανίας 355%, της Πορτογαλίας 366% κλπ. O μέσος όρος των 18 ήταν 322%. Το χρέος της Ελλάδας ήταν 262% του ΑΕΠ, πολύ κάτω από το μέσο όρο, ενώ το 2011 έκλεισε στο 279,3% του ΑΕΠ (603,9 δις ευρώ).
Η Ελλάδα συνολικά δεν είναι υπερδανεισμένη. Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημά μας; Η απάντηση κρύβεται στην ανάλυση αυτού του χρέους. Πρώτον: Το χρέος των ελληνικών νοικοκυριών το 2010, ήταν ίσο με 65% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος στις 18 ήταν 94%. Το 2011, στην Ελλάδα έπεσε στο 52,3% του ΑΕΠ (113,1 δισ. ευρώ). Δεύτερον: Το χρέος των ελληνικών μη τραπεζικών επιχειρήσεων το 2010, ήταν ίσο με το 65% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος στις 18 ήταν 126%. Το 2011, στην Ελλάδα μειώθηκε στο 62,7% (135,5 δισ. ευρώ). Τρίτον: Στο δημόσιο χρέος, η εικόνα ανατρέπεται. Το 2010, το ελληνικό ήταν ίσο με το 132% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος στις 18 ήταν 97%. Το 2011 στην Ελλάδα ανέβηκε στο 164,3% του ΑΕΠ (355,4 δισ. ευρώ). Η μελέτη της BIS υποδηλώνει το πρόβλημα: ∏ ελληνική κοινωνία ως σχηματισμός, με ατμομηχανή την κυρίαρχη παρασιτική ελίτ και μεσολαβητή το κατεστημένο πολιτικό σύστημα, πίεζε το κράτος («δημοκρατικά», από δεξιά και «αριστερά») να δανείζεται και να της μεταβιβάζει το προϊόν του δανεισμού: Χιλιάδες μισθοί άνευ εργασίας, επιδοτήσεις άνευ παραγωγής, πλιάτσικο σε δημόσια έργα και προμήθειες, διασπάθιση φόρων και ασφαλιστικών πόρων. Με το τέλος αυτής της «ευφορίας» θα αρχίσει η ανάπτυξη. (Κ. Καλλίτσης, Καθημερινή).
Σε ό,τι αφορά στην ασφάλεια έχει καλυτερεύσει πολύ, ειδικά στην Νέα Υόρκη.
Κάτι που λείπει από την Ελλάδα, ακόμη και από την Ευρώπη, είναι ο αυθορμητισμός, το ενδιαφέρον, η ευγένεια… Καλά τους πωλητές στα μαγαζιά… δεν το συζητώ καν. Παντού σε χαιρετούν. Σίγουρα το κράτος είναι οργανωμένο, αλλά οι ίδιοι παραπονιούνται ότι έχει πολλά κενά.
Είναι πολύ δύσκολο πράγμα να κρίνεις μια χώρα, έναν λαό. Συνεχώς αμφιταλαντεύεσαι. Βλέπεις τα καλά του και λες τα καλύτερα. Μετά βλέπεις τα στραβά του, και η γνώμη σου αντιστρέφεται εντελώς. Σίγουρα, πρέπει να παρακολουθούμε τι κάνουν οι άλλοι λαοί, όχι όμως να τους αντιγράφουμε. Όλοι πρέπει να έχουμε δική μας φόρμουλα. Τώρα είμαστε όλοι στο ναδίρ, χωρίς να βλέπουμε κάποια σιγουριά για το μέλλον, πάμε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα. Όμως, αυτή την ελπίδα και αισιοδοξία δεν πρέπει να την χάσουμε. O επιμένων νικά. Στο κάτω-κάτω δεν είμαστε υπερχρεωμένοι όπως π.χ. οι Ισπανοί. Είμαστε υπερδύναμη στη δημιουργία του πολιτισμού κι εκεί πρέπει να εστιάσουμε και τον τουρισμό μας. O απόδημος ελληνισμός πρέπει να χρησιμοποιηθεί κατάλληλα.
Πρέπει να τους δούμε με άλλο μάτι, να αναγνωρίσουμε και να προσέξουμε τη μοντέρνα γενιά, αυτοί είναι υπέρ των χωρών που μεγάλωσαν αυτοί και οι παππούδες τους, αγαπάνε την νέα τους πατρίδα και δεν τους πρέπει να τους επισημάνουμε όλα τα κακά, να βάλουμε νερό στο κρασί μας και να γίνουμε ποιο ρεαλιστές και διπλωμάτες.
Τους χρειαζόμαστε για επενδύσεις και για προώθηση της Ελλάδας στο εξωτερικό. Ακόμα και για το συνάλλαγμα πολλοί δεν θέλουν να επισκεφθούν την Ελλάδα, γιατί τους καταλογίζουμε ευθύνες και τους απαξιούμε.
Πρέπει να είμαστε ευέλικτοι στο θέμα της εργασίας, πράγμα που κάνουν κατά κόρον οι Αμερικάνοι, και να μην κοιτάμε μόνο στο τι έχουμε εκπαιδευτεί. Η ανεργία μας είναι επιλεκτική, αφού έχουμε τόσους αλλοδαπούς για διάφορες δουλειές. Αν δεν πήγαινα στο Manhattan, να δω καλοντυμένες και αδύνατες γυναίκες, θα έφευγα με την εντύπωση που είχα πηγαίνοντας στον Νότο… Oι γυναίκες του Ρούμπενς έχουν μεγάλη πέραση στην Αμερική, ειδικά στα χαμηλά στρώματα… Eιδικά οι περιφέρειές τους δίνουν και παίρνουν… (Το χιούμορ είναι η τροφή μας για να παλέψουμε την κατάθλιψη). Για να ανέβεις πρέπει να πέσεις και εμείς πέσαμε πολύ. Ευελπιστώ ότι θα αρχίσουμε να ανεβαίνουμε γρήγορα. Έχουμε δείγματα: αναπτύσσονται και αυξάνονται οι εξαγωγές, ηαλληλεγγύη με τα super market, ο εθελοντισμός αφυπνίστηκε και πολλά. Πρέπει να μείνουμε εδώ και να πολεμήσουμε. Στο εξωτερικό δεν είναι τα πράγματα όπως ήταν πριν, που οι μισθοί ήταν ακόμη και δεκαπλάσιοι. Tώρα είναι και εκεί δύσκολα.
Πρέπει να μείνουμε εδώ να παλέψουμε, δεν θα είναι εύκολο αλλά έχουμε το DNA της επιβίωσης, είμαστε παντός καιρού, έχουμε το φιλότιμο που μας ανεβάζει, αρκεί να κοιτάξουμε το κοινό συμφέρον και να το βάλουμε πάνω από το ατομικό.
