Έχω περάσει αρκετά χρόνια της ζωής µου στο εξωτερικό, επτά στην Αυστρία - Γερµανία και άλλα τόσα στην Αµερική και, όπως έχω ξαναγράψει, πάντα µε απασχολούσαν τα του Έλληνα, χωρίς να µπορώ να αποφύγω την σύγκριση.
Μια φορά έκανα SPAZIEREN (περίπατο) στον ∆ούναβη µε µια γερµανίδα (ήταν της φοιτητικής µόδας τότε να προσκαλείς κοπέλες για spazieren - µια και λεφτά δεν υπήρχαν για γεύµα ή για καφέ). Μάλιστα ένας πήγαινε συχνά spazieren και το επαναλάµβανε συχνά µε τα σπασµένα γερµανικά του και τον φωνάζαµε «ο Βασίλης ο Σπατσίρας».
Αφού δεν υπήρχαν χρήµατα είχα πάρει δύο µπανάνες να κεράσω την κοπέλα, µόλις την έφαγα εγώ την πέταξα στον ∆ούναβη. Μόνο που δεν µε σκότωσε, της λέω µα είναι οργανικό και θα το φάνε τα ψάρια και µου λέει δεν πετάµε στο ποτάµι πράγµατα AUS PRINZIP (στα ελληνικά σηµαίνει λόγω αρχής).
Κάποια άλλη φορά, είχαµε πάει πάνω σε ένα λόφο αρκετά ψηλά για ροµαντζάδα (πάλι φθηνά) εγώ άρχισα να ρίχνω πετραδάκια προς την κατηφόρα. Ήταν ερηµιά, τουλάχιστον ένα χιλιόµετρο ψηλά, εκείνη θύµωσε «γιατί λόγω αρχής δεν είναι σωστό», µου ξαναείπε. Σίγουρα και οι δυο περιπτώσεις είναι υπερβολικές αλλά αυτοί έχουν διδαχτεί την πειθαρχία στα σχολεία τους που κατά τον Καζαντζάκη είναι η µέγιστη των αρετών, εµείς σε αυτόν τον τοµέα υστερούµε ακόµη και σήµερα. Τα περιβαλλοντολογικά στα σχολεία σήµερα είναι πολύ καλύτερα από την δική µας εποχή, αλλά υπάρχει πολύς δρόµος ακόµη για την περιβαλλοντολογική µόρφωση.
Oι αρχαίοι Έλληνες επινόησαν την έννοια του µέτρου αλλά οι σύγχρονοι την έχουν ξεχάσει, γράφει ο Μάικλ Σούπο (ελληνοαµερικανικός καθηγητής στο Long Island) αναφερόµενος στην πλεονεξία και στα δανεικά που ζούσε και ζει η χώρα µας από το 1974 και µετά.
Oι αρχαίοι είχαν την ίδια αναρχική ψυχή µε τους νεοέλληνες και ακριβώς επειδή το γνώριζαν εφεύραν ένα θεό για το Μέτρο.
Επίσης µια άλλη οµοιότητα (µε τους αρχαίους) είναι η έλλειψη ενότητας. Yπήρχαν τουλάχιστον χίλιες πόλεις ανεξάρτητες και οι Νεοέλληνες που είµαστε στα ίδια χνάρια λέµε ότι στους τρείς από εµάς υπάρχουν πέντε γνώµες…
Το βασικό πρόβληµα στους νεότερους είναι το θέµα της µη τήρησης του νόµου, ενώ οι αρχαίοι απαιτούσαν σεβασµό στους νόµους.
Ψαχνόµουν και εγώ τότε γιατί αυτή η συµπεριφορά µας, γιατί πετάµε σκουπίδια στους δρόµους, γιατί να έχουµε βρώµικους περιχώρους;
Αναρωτιόµουν, σκεπτόµουν τη Χίο που δεν φηµίζεται για την καθαριότητα των ∆ηµόσιων Χώρων. Σκεφτόµουνα το σπίτι µου, την κουζίνα µας, τα ρούχα µας, τα τεντζερέδια µας φτωχικά µεν πεντακάθαρα δε, ενώ στα γερµανικά σπίτια σπάνια είδα να πλένουν τζάµια, το πάτωµα αραιά και που και γενικά όλα µε ρελαντί γύρω από την καθαριότητα στο σπίτι (πράγµα απαράδεκτο για εµάς) και λέγαµε εµείς είµεθα βρώµικοι στις πόλεις και στους κήπους αλλά και εσείς είστε βρώµικοι στα σπίτια σας (τουλάχιστον τα σπίτια που γνωρίσαµε εµείς σαν φοιτητές).
∆ηλαδή εµείς είχαµε αγωγή καθαριότητας σπιτιού και αυτοί αγωγή καθαριότητας πόλεων, περιβάλλοντος χώρου κλπ ήταν µία άµυνα της φοιτητικής - νεανικής υπερηφάνειας του γένους µας, εν µέρει ή εν όλο σωστή. Την αναρχική µας ψυχή την ταυτίζαµε µε την ∆ηµοκρατία δικαιολογώντας κάπως το φέρσιµό µας.
Η ∆ηµοκρατία είναι ένα προϊόν της Ελληνικής σκέψης (τους λέγαµε). ∆εν υπάρχει καλύτερο σύστηµα διακυβέρνησης µε όλες τις αδυναµίες του.
Η ∆ηµοκρατία απαιτεί τα Ινστιτούτα, θεσµούς να τα σέβονται όλοι. Π.χ. απαιτεί σεβασµό προς τους εκλεγµένους, γιατί καλώς ή κακώς αυτοί είναι εκλεγµένοι. Όταν χλευάζεις τον πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας, τους υπουργούς, τους βουλευτές, µην ξεχνάς να χλευάζεις και τον εαυτό σου - γιατί εσύ τους ψήφισες. Αν νοµίζεις ότι εσύ είσαι καλύτερος πήγαινε να γίνεις βουλευτής ή πολιτικός, δεν είναι καθόλου εύκολο, ούτε πρέπει να τους ισοπεδώνουµε όλους, υπάρχουν βαθµίδες όπως σε όλα τα επαγγέλµατα.
Σκέπτοµαι ότι ίσως θα βοηθήσει πολύ να έρθουµε στις παλιές µας καλές ρίζες µε αυξηµένο πατριωτικό αίσθηµα, φιλότιµο, συνεργασία, αυτογνωσία, που έχουν χρησιµοποιηθεί πολλές φορές επιτυχώς στο παρελθόν κυρίως όταν κινδυνεύουµε.
Η παγκοσµιοποίηση και η κρίση όµως είναι σηµάδια πως ένα µοντέλο ζωής αργοσβήνει και ένα άλλο αναδύεται -ειδικά τώρα µε την κρίσηκαι αυτό πρέπει να ψάξουµε.
Νοµίζω ότι όλο και περισσότερο συνειδητοποιούµε ότι είναι λάθος να πετάµε τις µπανάνες και τις πέτρες, διότι η πόλη δεν είναι δικό µας δοχείο απορριµµάτων, και αστικές χωµατερές τις χρεώνουµε στους άλλους. Και η εύκολη λύση είναι να τα χρεώσουµε όλα σε κάποιους «κακούς», κυρίως πολιτικούς που δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους, χωρίς να κοιτάµε και τον εαυτό µας.
Σε τέτοιες συνθήκες κατάρρευσης του πολιτικού συστήµατος πρέπει να οργανωθούν περισσότερες µερίδες πολιτών να ενδιαφερθούν για τα κοινά, να αυξηθεί ο εθελοντισµός, να γίνουν πρωτοβουλίες, δράσεις, συναντήσεις (π.χ. SΚΑΙ, Σωτηρόπουλος κ.α.). Χρειαζόµαστε τώρα περισσότερο από ποτέ κινητικότητα ενεργών πολιτών και ειδικά βοήθεια στις αδύναµες οµάδες που υποφέρουν, πουν πολλοί από εµάς δεν τις ξέρουµε ίσως γιατί δεν θέλουµε να τις µάθουµε, αλλά θα πρέπει όµως να τις µάθουµε το συντοµότερο. Είναι και αυτό µια επιστροφή στις ρίζες µας, θυµάµαι την αλληλεγγύη που υπήρχε στην κατοχή, µοιραζόµαστε το ψωµί µε τα άλλα παιδιά της γειτονιάς µου.
O Μπέρκ Έντµουντ έχει πει «το κακό ή η δυστυχία θριαµβεύει εκεί που οι καλοί, οι δυνατοί αν θέλετε, και οι έχοντες, δεν κάνουν τίποτα για τους άλλους». Ας δηλώσουµε λοιπόν όλοι το παρόν µας στην κρίση, όλοι µπορούµε να προσφέρουµε. Παραµένει η πραγµατικότητα ότι σε αυτή τη µεγάλη κρίση του έθνους µας, η σύµπνοια, η συνεργασία, η υπακοή στους νόµους θα µας κρατήσουν όρθιους για να παλέψουµε την κρίση η οποία δυστυχώς θα είναι πολυετής.
Πάντα έλεγα στους Γερµανούς ότι κι εσείς πρέπει να µάθετε κάτι από εµάς, όπως εµείς από εσάς. Ας κάνουµε λοιπόν κι εµείς ορισµένες κινήσεις. «Aus prinzip» που το έχουν συνειδητοποιήσει οι Γερµανοί, όχι µπανάνες, όχι πετράδια, όχι σκουπίδια στους δρόµους, υπακοή στους νόµους, πειθαρχία, τάξη και ευθύνη.
Όπως έγραψα και στο προηγούµενο άρθρο µου, πρέπει να αλλάξουµε νοοτροπία. Και πάλι θα συγκεντρωθώ στα σπουδαιότερα: • Να αποκτήσουµε περισσότερη πειθαρχία. • Να πάψουµε να είµαστε υπερκαταναλωτικοί. • Να πάψουµε να µουρµουράµε και να παραπονιόµαστε ότι όλα µας φταίνε και να είµαστε ευγνώµονες για αυτά που έχουµε. • Να ασπαζόµαστε τα ήθη και τα έθιµά µας. Ένας λαός µε τα δικά µας ήθη και έθιµα είναι εντελώς κρίµα να µην τα ασπάζεται και να µην τους δίνει πλέον καµία αξία. • Να τηρούµε τους νόµους ακόµα και αν είναι άδικοι, που έλεγαν οι αρχαίοι. • Σε όποιον χώρο και να είµαστε σαν στο σπίτι µας, να τον διατηρούµε καθαρό και να τον σεβόµαστε εξίσου (δουλειά, εστιατόρια, νοσοκοµεία, δρόµους, πλατείες, κλπ). • Να διατηρήσουµε το φιλότιµο… Η λέξη αυτή δεν µεταφράζεται σε καµία άλλη γλώσσα του κόσµου κι όµως φαίνεται ότι εµείς έχουµε ψιλοξεχάσει και τον ορισµό της λέξης και τη µέγιστη σηµασία της. • Να έχουµε ενότητα… Στην εποχή της κατοχής ο κόσµος µοιραζόταν όλα τα αγαθά λόγω της πείνας, σήµερα αν υπάρξουν (χτύπα ξύλο) παρόµοιες συνθήκες διαβίωσης θα είµαστε πιο σκληροί µε τους συνανθρώπους µας. Αυτό το βλέπουµε από την αδιαφορία µας για αυτούς που κοιµούνται στους δρόµους ή για αυτούς που έχουν πάθει κάποιο ατύχηµα.
Πρέπει να θυµηθούµε τι σηµαίνει να σεβόµαστε ανθρώπους, έννοιες, καταστάσεις, τοπία, χώρους… Για να µην αναφερθώ σε σκέψεις και πιστεύω των ανθρώπων που µας πλαισιώνουν.
Και τέλος είµαστε Έλληνες. Από καταβολής µας είµαστε γένος µάχιµο, αισιόδοξο, σκεπτόµενο, φιλελεύθερο, κοινωνικό, χαµογελαστό, φωτεινό και γεµάτο αγάπη… Αν θυµηθούµε τι σηµαίνει αυτό, ίσως τότε αλλάξουµε πολλά προς το καλύτερο και αυξήσουµε την λαβωµένη αυτοπεποίθησή µας.
Η Ελληνική οικογένεια είναι το ανάχωµά µας, αυτή πάλι θα µας βοηθήσει να περάσουµε την κρίση και να σφίξουµε τους δεσµούς περισσότερο, όπως παλιά.
Συγνώµη για τα γερµανικά µου, βλέπετε τώρα είναι πια της µόδας, αλλά αναφέρω και τις γερµανικές µου εµπειρίες, γιατί και αυτές είναι της µόδας. Άλλωστε, γράφει κανείς πάντα αντλώντας από τις εµπειρίες του, όπως π.χ. ο Παπαδιαµάντης, του οποίου τα µισά έργα είναι για τη Σκιάθο…
Ευελπιστώ ότι και αυτοί ότι θα έχουν τώρα πιο καθαρά τα σπίτια τους, και θα έχουν αυξηµένο φιλότιµο, να µην το έχουµε µόνο εµείς προνόµιο…
Ας κοιτάξουµε όµως πρώτα τα του Oίκου µας.
Ας πάµε λοιπόν κι εµείς ειδικά οι νέοι παραπάνω spazieren και όχι καφετέριες µια και λεφτά δεν υπάρχουν και ας κάνουµε κι εµείς τα δικά µας «Aus prinzip» ειδικά σ' αυτή την περίοδο που επιβάλλονται να γίνουν. Μιας και είµαστε ήδη υπό επιτήρηση και γνωρίζοντας τους Γερµανούς πολλά χρόνια, βλέποντας δε µέσα µου την αναρχική ψυχή µας, πιστεύω ακράδαντα ότι µία επιτήρηση θα µας βοηθήσει τα µέγιστα να ξεπεράσουµε την κρίση.
