Eίµαστε προ των πυλών των εκλογών και σίγουρα όλοι θα προβληµατιστούµε ποιόν θα ψηφίσουµε. Αυτή τη φορά η ψήφος µας έχει µεγαλύτερη σηµασία γιατί καλούµαστε να ψηφίσουµε διαχειριστές καινούριων θεσµών και αυτοδιοίκησης που λειτουργεί σε πολύ µεγαλύτερη κλίµακα.
Χρειάζεται να επιλέξουµε τους διαχειριστές - τους managersµε άλλα λόγια, όπως γίνεται και σε οποιοδήποτε συλλογικό εγχείρηµα που θέλουµε να πετύχει (επιχειρήσεις, αθλητικές οµάδες, οργανισµοί κτλ). Εκεί, για να προσδιορίσουµε τις ιδιότητες που επιζητούµε, δηµιουργούµε ένα «Jobdescription», µια περιγραφή της δουλειάς του ατόµου που θέλουµε, και καθορίζουµε ποια είναι τα προσόντα που πρέπει να έχει κλπ. Στην πολιτική όµως; Ποιό θα µπορούσε να είναι το jobdescriptionτων διαχειριστών που πρέπει να εµπιστευτούµε;
Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να σκιαγραφήσω κατά την γνώµη µου αυτό το Jobdescriptionκαι ίσως σας δώσω κάποια κριτήρια για την επιλογή σας, ψάχνοντας και για τον εαυτό µου τον ίδιο, σε στυλ «tutti frutti».
Καταρχήν, πριν πάω και πάλι στους αρχαίους (όπως στο προηγούµενο άρθρο µου), που είναι ίσως µια από τις πιο σίγουρες πηγές προσανατολισµένης αναζήτησης και αντίστοιχα σκιαγραφούν αρκετά την προσωπικότητα ενός δηµόσιου λειτουργού, θα ήθελα πρώτα να τονίσω αυτό που αναφέρει ο Χ. Γιανναράς στην εφηµερίδα Καθηµερινή - κύριο κριτήριο είναι το «ακοµµάτιστο».
Είναι λάθος η Τοπική Αυτοδιοίκηση να ορίζεται από τα κόµµατα και να παίρνει συγχωροχάρτι που λέγεται χρίσµα. Τοπικοί άρχοντες µε κοµµατικό χρίσµα είναι χλευασµός της ∆ηµοκρατίας.
Μας αρκεί το κοµµατικό κατεστηµένο στην κεντρική κυβέρνηση, η οποία στην Ελλάδα δεν είναι από τις καλύτερες γιατί έχει σαν γνώµονα την κοµµατική σκοπιµότητα, την καρέκλα, τον σταυρό προτίµησης, την επανεκλογή πάνω από το εθνικό συµφέρον, µε τους βουλευτές να ψηφίζουν τις περισσότερες φορές, όχι τι πιστεύουν αυτοί ή τι συµφέρει την τοπική κοινωνία που τους επέλεξε, αλλά το τι υπαγορεύει το κόµµα. Αυτό δεν είναι δηµοκρατία - να προηγείται η κοµµατική σκοπιµότητα των αναγκών κάθε τοπικής κοινωνίας.
Η ηγεσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να έχει τις προδιαγραφές για το έργο που έχει να επιτελέσει. Πάνω σε αυτό έχουν γράψει πολλά οι Αρχαίοι πρόγονοί µας. O Αριστοτέλης αναφέρει: «Πρέπει να ηγούνται οι καλύτεροι, να διευκολύνουν και τους υπόλοιπους έτσι ώστε να αποδίδουν περισσότερο και να προχωρήσουν και αυτοί πιο γρήγορα µπροστά». Μάλιστα ορίζει ως άριστο πολίτευµα αυτό που προάγει τους άριστους ηγέτες. ∆εν ενδιαφέρεται δηλαδή για το µηχανισµό προαγωγής, ψήφισης, επιλογής του ηγέτη αλλά εξ' ορισµού καθορίζει την ποιότητα του πολιτεύµατος από την ποιότητα των παραγόµενων ηγετών.
Για τον Αριστοτέλη το να είσαι αρχηγός και να διοικείς είναι η γνώση του πώς να αξιοποιείς αυτούς που έχεις γύρω σου (τότε εννοούσε τους δούλους).
Τονίζει δε τη σηµασία της αυταπάρνησης και την υποτίµησης του προσωπικού προς το κοινό συµφέρον «Όσοι θέλεις να σε ακολουθούν έχουν και την αξίωση να σκέφτεσαι για το συµφέρον τους».
Επίσης πρέπει να έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά: • Να έχουν ακέραιο χαρακτήρα, υψηλό αίσθηµα της προσωπικής τους ευθύνης και αποστολής, κύρος, ωριµότητα και να εµπνέουν στους άλλους εµπιστοσύνη. • Να έχουν ανεπτυγµένη συναισθηµατική νοηµοσύνη (emotional intelligence), αυτεπίγνωση (selfawareness), να αναγνωρίζουν τα συναισθήµατα τους, τις αδυναµίες τους, να έχουν αυτοέλεγχο, καθώς επίσης όρεξη για αυτό που κάνουν και να παρακινούν τους άλλους… • Να έχουν την ικανότητα να ελέγχουν σωστά τις ανάγκες και τις προτεραιότητες, να ανακαλύπτουν ευκαιρίες, να ζυγίζουν τα ρίσκα, να βρίσκουν λύσεις σε σύνθετα προβλήµατα, να παίρνουν γρήγορα αποφάσεις, να έχουν γνώσεις και εµπειρία της τοπικής αυτοδιοίκησης. Παράδειγµα στις επιχειρήσεις δεν µπορεί να προσλαµβάνεις κάποιον για managerαν δεν έχει γνώσεις και εµπειρία σε αυτό που θα διοικήσει ή αν δεν έχει παρόµοια εµπειρία του διοικείν. • Επίσης σπουδαίο είναι τι έχει προσφέρει και δηµιουργήσει µέχρι σήµερα.
Είναι σηµαντικό σε περιόδους σοβαρής πολιτικής λειψανδρίας και ένδειας πολιτικών οραµάτων και προσωπικής αυταπάρνησης να αναζητήσουµε στις τοπικές κοινωνίες που γνωρίζουµε καλύτερα, πρόσωπα τα οποία θα λειτουργήσουν υπερβατι κά, θα υπερβάλλουν δηλαδή αφιλοκερδώς τους εαυτούς τους αποσκοπώντας στο κοινό καλό ή τουλάχιστον θα προσπαθήσουν κάπως.
Oι τοπικές κοινωνίες µπορεί να αποτελέσουν πυρήνες προαγωγής ικανών, ποιοτικών, ανιδιοτελών πολιτικών προσώπων δηµιουργώντας ένα υπόστρωµα πολιτικού κεφαλαίου που ίσως µελλοντικά θα µπορούσε να τροφοδοτήσει και την εθνική πολιτική.
Υπάρχουν ορισµένοι που έχουν προσφέρει πολλά, µιλάω και από προσωπική εµπειρία. Είναι υποχρέωση µας να τους ψάξουµε και να τους βρούµε. Π.χ. στη Βούλα: • Ποιοί έχουν χάσει ατελείωτες ώρες για το κοινό συµφέρον, συµµετείχαν στον δήµο, έκαναν πολλές προσφυγές (π.χ. για το πράσινο), χωρίς κανένα ίδιο συµφέρον αφήνοντας σε δεύτερη µοίρα τη δουλειά τους και πολλές φορές και την οικογένεια τους για το κοινό συµφέρον (µε µεράκι και λόξα); • Ποιοι δουλεύουν νυχθηµερόν για την προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. προστασία του δάσους µας), χωρίς αµοιβή, µε αυταπάρνηση, δίνοντας τον εαυτό τους στην οργάνωση, στην εκτέλεση έργων και είναι πάντα πρόθυµοι για εθελοντική προσφορά (µε µεράκι και λόξα); • Ποιοι συµµετέχουν ενεργά στα πολιτιστικά δρώµενα του δήµου µας (π.χ. στη χορωδία), οργάνωση εκδηλώσεων, θέατρα, παίζουν και οι ίδιοι, ασχολούνται µε τον δήµο για πολλά χρόνια (µε µεράκι & λόξα); • Ποιοι προετοιµάζουν ένα κάρο από σηµαντικές εκδηλώσεις, κάνουν παρουσιάσεις, αρθρογραφούν και γενικά χάνουν αρκετό χρόνο για τα κοινά (µε µεράκι και λόξα); Βέβαια, είµαι αισιόδοξος και πιστεύω ότι θα υπάρχουν και άλλοι συµπολίτες µας οι οποίοι προσφέρουν και είναι άγνωστοι σε εµένα.
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι γεµάτοι από προσφορά χωρίς ανταπόδοση ή σκοπιµότητα, µάχονται για θέµατα που ενοχλούν πολλά συµφέροντα, είναι θύµατα της λόξας τους για προσφορά, το κάνουν αφιλοκερδώς, γιατί αυτή η λόξα είναι η λόξα της προσφοράς που δίνεται για το κοινό συµφέρον.
Αυτούς λοιπόν, κατά τη γνώµη µου, πρέπει να ψηφίσουµε, που έχουν τις ικανότητες, έχουν προσφέρει και θα συνεχίσουν να προσφέρουν, όπως προανέφερα. Αυτοί δεν βλέπουν την καρέκλα τους ανταποδοτική, αυτοί έχουν ήθος και αυτό χρειάζεται - ειδικά στην εποχή µας.
Με την ίδια σκέψη πρέπει να ψάξουµε και αυτούς που έχουν µόνο την καρέκλα και δυστυχώς ορισµένοι ήταν και επί αµοιβής χωρίς έργο. Για αυτούς εµείς φταίµε, γιατί εµείς τους ψηφίσαµε, αλλά πρέπει να προσέξουµε τώρα το «δις εξαµαρτείν ουκ ανδρός σοφού» Αυτή τη φορά δεν θα πρέπει να πάµε στις κάλπες χωρίς να ξέρουµε τι θα ψηφίσουµε, ειδικώς τώρα που οι αρµοδιότητες τους είναι κατά πολύ αυξηµένες.
Πρέπει να διαβάσουµε και τα διαφηµιστικά φυλλάδια των υποψηφίων, να ρωτήσουµε, να µάθουµε, να ασχοληθούµε και εµείς µε όλα όσα ανέφερα και µε άλλα τόσα κριτήρια, τα οποία σίγουρα έχετε και εσείς. Χρειάζεται και η δική µας ενασχόληση. Αυτοί που θα ψηφίσουµε που θα στελεχώνουν το δηµοτικό συµβούλιο έχουν ρόλο δοµικό αφού είναι η οµάδα διαχείρισης των πολιτικών µας θεµάτων.
Συνεπώς γίνεται κατανοητό ότι θα πρέπει «o ηγέτης» να πιστεύει στους συνεργάτες του, αλλά και να βοηθάει στην εξέλιξή τους. Σύµφωνα µε στοιχεία, το 10-20% των συµβούλων θα κάνει το 70-80% του έργου, άρα ο αρχηγός πρέπει να απασχολεί το 60% του χρόνου του µε τους πρώτους (10-20%), το 30% µε τους µέτριους και µόλις το 10% µε τους πολύ µέτριους, τους οποίους πρέπει να προσπαθήσει να βελτιώσει. Η επιλογή δεν θα πρέπει να γίνεται µόνο µε βάση ένα καλό βιογραφικό σηµείωµα. Η σοφία, η τέχνη της διοίκησης δεν είναι µόνο προνόµιο των µορφωµένων αλλά και αυτών που έχουν το χάρισµα από την φύση στο διοικείν.
Όπως έγραψα σε άλλα άρθρα µου, η Κίνα και η Αµερική αποτελούν τις ατµοµηχανές τις παγκόσµιας οικονοµίες επειδή έχουν σοβαρό πολιτικό κεφάλαιο που δε κοιτάει το εφήµερο αλλά το διηνεκές. Η ψήφος µας σε αυτούς που ψηφίζουµε είναι σαν συµβόλαιο γάµου χωρίς δαχτυλίδι και φιλιά. Η εσφαλµένη επιλογή µας έχει τροµερά κόστη για όλους µας, γι’ αυτό χρειάζεται ξεκαθάρισµα από την αρχή, ακόµα και αν η διαδικασία επιλογής είναι επίπονη.
Στο επίπεδο του προσωπικού των τοπικών αυτοδιοικήσεων εννοούµε πως αν δεν µπορούµε να το φέρουµε στο µοντέρνο κλίµα αποδοτικότητας, τότε πρέπει να το διώξουµε. Αυτό βέβαια δεν γίνεται ακόµη σήµερα, αλλά κάποτε θα πρέπει να γίνει. Το να ανέχεται ο ηγέτης την µετριότητα είναι κακή πρακτική στο management.
Σίγουρα η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν παύει να είναι, παρά τον κοινωνικό της χαρακτήρα, ένα επιχειρησιακό εργαλείο που πρέπει να έχει παραγωγικότητα και αποδοτικότητα, µε προϋπολογισµό (budget), µε κανόνες διαφανείς, ευγενή άµιλλα, συντονισµό και σύµπνοια συνεργατών, µε όραµα και στόχους που είναι και σαν συνέπεια ηθικής ή έστω και κοινωνικής επιβράβευσης.
O ∆ήµαρχος πρέπει να είναι ο Leader, αυτός που µπαίνει πρώτος και τον ακολουθούν οι άλλοι (στους ινδιάνους ο αρχηγός είχε τα µεγαλύτερα φτερά για να τα βλέπουν οι άλλοι και να τον ακολουθούν στις µάχες). O ∆ήµαρχος είναι αυτός που συντονίζει και ελέγχει µε συναδελφικό τρόπο τους πάντες, που έχει ένα προϋπολογισµό και τον τηρεί απόλυτα, µε διαφάνεια, και δέχεται τις επιπτώσεις αν πέσει έξω. Τα σηµερινά µοντέλα είναι ξεπερασµένα, χρειάζεται µια νέα αναθεώρηση των υποδοµών και της νοοτροπίας χρειάζεται όµως και ενεργούς πολίτες. Oι περισσότεροι ασχολούµαστε µε τα κοινά όταν πάµε να ψηφίσουµε, έτοιµοι να κρίνουµε χωρίς ποτέ να σκεφτούµε τι έχουµε κάνει εµείς για τον ∆ήµο µας. Π.χ. υπάρχουν πλείστες δραστηριότητες που µπορούµε όλοι να βοηθήσουµε µε πρώτο τον εθελοντισµό, συµµετοχή στο ∆.Σ. κ.λ.π. Χρειαζόµαστε ανθρώπους µε οράµατα, ανθρώπους που βλέπουν το δάσος και όχι το δέντρο
Θυµάµαι µία οµάδα συµπατριωτών µου, από τη ιδιαίτερη πατρίδα µου, µε τους οποίους καταφέραµε µετά από πολλές προσπάθειες να πετύχουµε την έγκριση ενός σηµαντικού έργου της ΕOΚ και θέλαµε πλέον την έγκριση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ένα έργο σηµαντικό, χωρίς περιβαλλοντικές συνέπειες. Ε, λοιπόν, βρήκαµε το ∆.Σ. να αντιµάχεται, όχι για λόγους ουσίας αλλά εντυπώσεων. Έφεραν αντιρρήσεις και έτσι, αφενός χάσαµε το κέφι µας, αφετέρου το χρονικό διάστηµα έγκρισης ήταν η θνησιγένεια του έργου και έτσι εγκαταλείφθηκε. Με αυτόν τον τρόπο έχουν χαθεί πολλά έργα ανάπτυξης.
Με όλα αυτά δεν θέλω να υποτιµήσω όλους τους δηµάρχους και κοινοτάρχες που πέρασαν από την Βούλα τα τελευταία 40 χρόνια που είµαι δηµότης. Μπορείτε να κρίνετε. Όµως, είµαι τελείως κάθετος σε αυτές τις κατηγορίες που ακούω ότι «αυτός είναι άχρηστος και δεν έχει κάνει τίποτα».
Αυτός που το λέει αν έχει τα κότσια ας πάει για δήµαρχος, να βρει τους συµβούλους, να πείσει τον κόσµο να τον ψηφίσει και να διοικήσει χωρίς να επαναστατήσει ο λαός. ∆εν είναι τυχαίοι αυτοί που βγήκαν. Έχουν ικανότητες και προσωπικότητα και ίσως µερικοί δεν διαφήµισαν σωστά το έργο τους.
Oι τοπικές κοινωνίες µε την αµεσότητα που προσφέρουν µεταξύ πολιτικού και πολίτη µπορούν να παράγουν την ελπίδα για µε νέα γενιά πολιτικών που δε θα απεµπολούν τα όνειρα των Ελλήνων για µια Ελλάδα µε θέληση και δυναµική να παράγει πολιτισµό.
