Όπως είχα αναφέρει σε προηγούµενα άρθρα µου, ο κόσµος είναι άρρηκτα συνδεδεµένος σε ένα δίκτυο, υπάρχει µεγάλη αλληλεξάρτηση. Όσα περισσότερα γνωρίζουµε για τους λαούς, που είµαστε υποχρεωµένοι πλέον να συνεργαζόµαστε, τόσο καλύτερα αποτελέσµατα θα έχουµε στην Συνεργασία µας.
Για την παλιά Ιαπωνία θα αναφερθώ πάλι σε ορισµένα κοµµάτια από τα ταξιδιωτικά του Καζαντζάκη, τα οποία θεωρώ ότι όλα τα «Καζαντζίστικα» είναι άφθαστα.
∆εν νοµίζω να έχουν γραφτεί καλύτερα ταξιδιωτικά/οδοιπορικά για την Μοντέρνα Ιαπωνία, θα αναφερθώ κυρίως στις εµπειρίες µου, και ό,τι έχω διαβάσει από το Ελληνικό και διεθνή τύπο.
Η Ιαπωνία ήταν «η Γκέισα των εθνών». Όπως αναφέρει ο Καζαντζάκης «χαµογελούσε πάνω στα µακρινά νερά όλο ηδονή και µυστήριο»! Θιµπάγκο την είχε ονοµάσει ο Μάρκο Πόλο κι όπως την στόρισε όµορφη, φιλήδονη, φορτωµένη χρυσάφι άναψε όλες τις φαντασίες του Κολόµβου και για χάρη της πήρε τη ναυαρχίδα «Santa Maria» και τις δύο καραβέλες «Pinta» (Πίντα) και «Nina» (Νίνια) που πήρε τον ωκεανό για να την βρει.
Μήπως, δεν του έγραφε ο γέρο δάσκαλός του, ο µεγάλος ζωγράφος Τοσκανέλι, πως το νησί αυτό είναι καµωµένο από χρυσάφι; Μαργαριτάρια και πολύτιµα πετράδια, οι ταράτσες των σπιτιών και τα κατώφλια ήταν λέει µαλαµατένια και έτσι δεν µπόρεσε να κλείσει µάτι ο Γενοβέζος. Κίνησε για να την γδύσει, µα δεν την βρήκε, υψώθηκε ανάµεσά της η Αµερική.
Την βρήκε έπειτα από πενήντα χρόνια ένας άλλος τυχοδιώκτης, o Πορτογάλος τυχοδιώκτης και συγγραφέας Μεντές Πίντο. Πήρε αρκετό χρυσάφι και διηγιόταν, µε θαυµασµό, για τον γιαπωνέζικο λαό: «κανένας δεν τρώει εκεί µε τα χέρια του (όπως έτρωγαν τότε στην Ευρώπη) παρά µε δυο λιγνές µπαγκέτες από ξύλο ή φίλντισι».
Έτρεχαν, αχόρταγοι ολούθε οι τυχοδιώκτες, έτρεξαν οι µισιονάριοι µε τις θρησκευτικές πραµάτειες τους. Πρώτος έφτασε ο Άγιος Φραγκίσκος Ξαβιέ, οι γιαπωνέζοι, έλεγε, είναι ο πιο ενάρετος και τίµιος λαός του κόσµου. Είναι αγαθοί και απονήρευτοι και θέτουν την τιµή πάνω από όλα τα αγαθά του ανθρώπου.
Μετά από λίγα χρόνια εκκλησίες χτίστηκαν, χιλιάδες γιαπωνέζοι βαπτίστηκαν και απλός λαός και αριστοκράτες προσκύνησαν το Νέο Βούδα, τον Ιησού.
Όµως µαζί µε τον χριστιανισµό οι Ευρωπαίοι έφεραν στην Παρθένα εκείνη χώρα και τα όπλα, τη σύφιλη, τον καπνό και το εµπόριο των σκλάβων.
Oι γιαπωνέζοι έµαθαν το δουλεµπόριο, οι γιαπωνέζοι χριστιανοί έκαιγαν τα Βουδιστικά Μοναστήρια, και µια µέρα, το 1863, ξεσηκώθηκαν και έσφαξαν τους γιαπωνέζους χριστιανούς και τους ευρωπαίους. Για δύο αιώνες έµειναν κλειστά τα λιµάνια της Ιαπωνίας για τους λευκούς βάρβαρους… O αµερικανός Ναύαρχος MatthewPerry(Πέρρυ, 1794-1858) πήγε µία χρονιά στην Ιαπωνία και τους προειδοποίησε ότι την επόµενη χρονιά θα επιστρέψει µε στρατό αν δεν ανοίξουν τα λιµάνια και έτσι ξανάρχισε η επικοινωνία µε τους άλλους λαούς, και το οδοιπορικό.
Τεράστια δάση από ανθισµένες κερασιές την άνοιξη, χιλιόχρωµα χρυσάνθεµα το χινόπωρο, γλυκές µικρόσωµες γυναίκες, µεταξωτά υφάσµατα, βεντάλιες, αλλόκοτοι ναοί, αγάλµατα και ζωγραφιές, ένας απροσδόκητος κόσµος όλο χαρά και χάρη. Oι γυναίκες είναι πορσελάνινες κούκλες και οι άντρες µικροκαµωµένοι σαν νάνοι. Αν τους βγάλεις το κιµονό δεν µένει τίποτα…
Η καρδιά της Ιαπωνίας είναι το άνθος της Βουνίσιας κερασιάς, γλύκα, φινέτσα, σιγή, άντρες που πεθαίνουν χαµογελαστοί γυναίκες όλο υποταγή κι αµίλητο βάθος.
Νόµιζα, ότι η φυσική λατρεία των Γιαπωνέζων είναι ο Σιντοϊσµός, η ηρωική λατρεία των προγόνων. Πως µπορεί λοιπόν να πιάσει την ψυχή µια θρησκεία (εννοούσε τον Χριστιανισµό) που ρίχνει τα σύνορα της πατρίδας και της ράτσας, που µετατοπίζει όλες τις ελπίδες του ανθρώπου πέρα από τη γη τούτη; Η Γιαπωνέζικη ψυχή είναι απλή και ταυτόχρονα πολύπλοκη, έχει δικά της µονοπάτια που αν δεν τα γνωρίζει ένας Ευρωπαίος απλά χάνεται. ∆εν είµαι Ευρωπαίος (Καζαντζάκης). Γεννήθηκα ανάµεσα στην Ευρώπη και την Ασία και καταλαβαίνω. Σωστή παρατήρηση του Καζαντζάκη, σίγουρα διαφέρουµε πολύ από τους Βόρειους Ευρωπαίους, και όπως όλοι οι λαοί έχουµε πολλά καλά αλλά και πολλά κακά, αυτοί είµαστε, ευελπιστούµε να το καταλάβουν και οι Ευρωπαίοι εταίροι µας/δανειστές µας. Η Γιαπωνέζικη ψυχή δέχεται πολύ εύκολα τις ξένες ιδέες. ∆εν τις δέχεται δουλικά παρά τις αφοµοιώνει, θα έλεγα η αντιγραφική / αφοµοιωτική δύναµη αυτού του λαού είναι τεράστια.
Αφοµοιώνοντας τις ξένες ιδέες τις εναρµονίζει σε όλες τις προηγούµενες ιδέες της και έτσι αποτελούν πια µε τις παλιές ένα αρµονικό αναπόσπαστο σύνολο. Η πρώτη αληθινή ντόπια θρησκεία είναι ο Σιντοϊσµός η λατρεία των προγόνων. Άξαφνα το 352 µ.Χ. έφτασε στην πατρίδα µας από την Κορέα µία νέα θρησκεία ο Βουδισµός. Την δεχτήκαµε µετά από τρείς αιώνες που βρήκε ο ιερέας Γκνόκι τη λύση.
Εµείς είχαµε από αιώνες τη µεγάλη θεά του ήλιου Αµατερασού, ο Γκνόκι είπε ο Βούδας και ο Ήλιος είναι ο ίδιος απαράλλαχτος Θεός, στην Ινδία πήρε το πρόσωπο του Βούδα και στην Ιαπωνία το πρόσωπο της Αµατερασού και έτσι δεχτήκαµε χωρίς αντίσταση πια την Νέα Θρησκεία.
O Χριστιανισµός µας τραβάει γιατί έχει το νόηµα της θυσίας. Γιατί η θυσία είναι η ανώτερη λαχτάρα της ράτσας µας.
Να θυσιαστείς για το χώµα των προγόνων σου.
Να θυσιαστείς για το Μικάδο, τον απόγονο της µεγάλης θεότητας του Ήλιου.
Να θυσιαστείς για την τιµή σου µε χαρακίρι. Και ο Χριστιανισµός πάει ένα βήµα παραπέρα:
Να θυσιάζεσαι για κάτι ακόµη µεγαλύτερο από την ατοµικότητα σου, από τους Βασιλιάδες σου, από την ράτσα σου.
Να θυσιάζεσαι για την ανθρωπότητα, αυτή είναι η κορυφή της θυσίας. Έχουµε 1.708 εκκλησίες σε όλη την Ιαπωνία και είµαστε 250.000 Χριστιανοί.
Λοιπόν όταν γράφεις πολλά πρέπει να ρίξεις και λίγο χιούµορ… για εκτόνωση / ξεκούραση…
Μια γυναίκα που έβγαζε τα προς το ζην πουλώντας το σώµα της στο Αµβούργο, ρωτήθηκε ποιοι είναι οι καλύτεροι πελάτες της, σκέφτηκε λίγο και είπε: οι χειρότεροι είναι οι Γερµανοί, πέφτουν επάνω σου βάναυσα και θέλουν να σου πάρουν ό,τι δύναµη σου έχει αποµείνει. Oι Γιαπωνέζοι είναι οι καλύτεροι, ευγενικοί σιωπηλοί, έχουν µικρό και ανώδυνο εργαλείο και µε δύο - τρία τσικ - τσίκ τελειώνουν…
Να δώσεις χαρά στη γυναίκα, να πάρεις χαρά από την γυναίκα δεν είναι θανάσιµη αµαρτία, ο Καζαντζάκης ήταν ενάντια στην δαιµονοποίηση του έρωτα από την χριστιανική Θρησκεία.
O Καζαντζάκης µελετούσε πολύ τις γυναίκες και ειδικά στην Ασία που είχε πολλές εµπειρίες, µιας και ήταν ολοκληρωµένος άνθρωπος πίστευε και στο χιούµορ και στο γέλιο. Για µένα, λέει, στάθηκε πάντα ένας από τους αποκαλυπτικότερους θεούς (το χιούµορ).
Ξέρω καλά γιατί οι τραχείς λιγοµίλητοι Σπαρτιάτες, που από όλους τους Έλληνες, έπαιρναν πιο σοβαρά και τραγικά τη ζωή είχαν υψώσει βωµό στο Θεό του Γέλωτα. Μονάχα το πηγαίο, καθαρότατο γέλιο µπορεί, όχι βέβαια να νικήσει (αυτή δεν νικιέται ποτέ) µα να εξουδετερώσει όσο ζούµε τη φρίκη της ζωής.
Η τραγωδία δεν µπορούσε να γεννηθεί (θα ήταν αβάστακτη για τον άνθρωπο) χωρίς να γεννηθεί την ίδια στιγµή η κωµωδία. Είναι δίδυµες αδερφές…
Μονάχα όποιος ένιωσε την τραγικότητα της ζωής, αυτός µπορεί να νοιώσει την απολυτρωτική δύναµη του γέλιου.
O Γιαπωνέζικος λαός ο αυστηρός, ο σιγοµίλητος, που έχει όσο κανένας άλλος λαός στον κόσµο την συναίσθηση της ευθύνης, ξέρει να γελάει.
Εδώ φαίνεται πόσο σπουδαίο είναι το γέλιο στην ζωή µας. Το έχει «πιάσει» και το µοντέρνο manage-ment «keepsmiling» το µότο, βλέπετε το ποτήρι µισογεµάτο και όχι µισοάδειο, δες τα καλά της ζωής, ξέχνα τις αναποδιές και χαµογέλα.
Και για παρηγοριά…
Εκεί που πας να αφήσεις την δυστυχία σου, δεν την αφήνεις γιατί βρίσκεις µία χειρότερη…
Μας έχει πιάσει όλους από λίγο ως πολύ το σύνδροµο του Μαύρου Πίνακα µε την κρίση, για αυτό πρέπει την κρίση να την βλέπουµε συγκριτικά µε άλλες χώρες που αντιµετωπίζουν παρόµοιες καταστάσεις.
Αν έχει τρόφιµα το ψυγείο σου, ρούχα στην πλάτη σου, µία στέγη πάνω από την κεφαλή και ένα µέρος να κοιµηθείς είσαι πλουσιότερος από το 75% αυτού του κόσµου.
Αν έχεις χρήµατα στην τράπεζα, στο πορτοφόλι σου και λίγα κέρµατα σε ένα πιατάκι είσαι ανάµεσα στο 8% των ανθρώπων που ευηµερούν.
Αν ξυπνήσεις σήµερα το πρωί µε περισσότερη υγεία από όση αρρώστια, είσαι πιο ευλογηµένος / τυχερός από όσους δεν θα επιζήσουν ως την αυριανή ηµέρα. Αν µπορείς να προσευχηθείς σε ένα ναό χωρίς το φόβο της επίθεσης, της σύλληψης ή της εκτέλεσης θα σε ζηλεύουν σίγουρα περίπου 3 δισεκατοµµύρια άνθρωποι στον κόσµο.
Αν µπορείς να κρατάς το κεφάλι σου ψηλά και να χαµογελάς, δεν είσαι ο κανόνας, είσαι η εξαίρεση για όλους όσους ζουν στην αµφιβολία και την απόγνωση.
Και τώρα που διαβάζεις τα «ασύνδετα» µου είσαι πιο τυχερός από 2 δισεκατοµµύρια ανθρώπους που δεν µπορούν να διαβάσουν.
Σκέψου λοιπόν τα καλά και χαµογέλα. Το χαµόγελο είναι η καλύτερη συνταγή υγείας.
Η γυναίκα λοιπόν στην Ιαπωνία γονατισµένη υπηρετεί (υπηρετούσε) τον άνδρα. Του φέρνει τον δίσκο µε τους διάφορους κεσέδες, το φαί, τον βοηθά να ντυθεί, του δένει τα παπούτσια, του ανοίγει την εξώπορτα και τον χαιρετά µε βαθιά υπόκλιΜια Γκέϊσα είναι ολοκληρωµένη στα 16 της χρόνια ση, αµίλητη, όνειρο θερινής νυκτός για τον Έλληνα ή οι χαµένες πατρίδες του Ηλία Βενέζη.
Όµως ο άντρας δέχεται την λατρεία της γυναίκας χωρίς αλαζονεία και τραχύτητα και η γυναίκα προσκυνάει τον άνδρα, χωρίς ταπεινοσύνη, σαν ιέρεια που έχει µερώσει τον Θεό, και κοιµάται µαζί του.
Ρε, τον Καζαντζάκη, δεν άφησε τίποτα να πω και εγώ… (Έτσι είπε και ο Νίτσε για τους Αρχαίους Έλληνες, εγώ βέβαια δεν είµαι Νίτσε ή Καζαντζάκης, εγώ απέχω παρασάγγας, όπως έλεγαν και οι Αρχαίοι).
Συνεργάζοµαι µε τους Γιαπωνέζους από το 1970, και είχα πολλές εικόνες και εµπειρίες από αυτά που λέει ο Καζαντζάκης καθώς και πολλά ακόµη. Τη γυναίκα του συνεργάτη µου είδα µία φορά στα γεράµατά της και αυτό κατόπιν επιµονής της γυναίκας µου να την γνωρίσει, ωραίοι άνθρωποι, ευγενικοί και τίµιοι συνεργάτες.
Όπως εγώ καλαµπουρίζω του έλεγα Mr. Yama-moto, όταν έλθω θα µε πάς στις γκέισες. Μετά από αρκετά χρόνια πήγαµε µε την γυναίκα µου στην Ιαπωνία. Τότε υπήρχαν τα τέλεξ και η επικοινωνία ήταν αργή: κ. Γιαµαµότο έρχοµαι στην Ιαπωνία µε την γυναίκα µου και ένα άλλο ζευγάρι.
Τις πρώτες µέρες πήγαµε στο γραφείο, µου λέει λοιπόν, σήµερα έχω κανονίσει να πάµε στις γκέισες, µα του λέω είναι η γυναίκα µου και η γυναίκα του φίλου µου µαζί, µου απαντά να µείνουν στο ξενοδοχείο. Άντε να πούµε τώρα στις γυναίκες µας ότι θα ότι θα πάµε στις γκέισες και ότι εκείνες πρέπει να µείνουν στο ξενοδοχείο. Του λέµε λοιπόν ότι δεν µπορούµε να πάµε µαζί του, και εκείνος µας λέει ότι έχει πληρώσει του κόσµου τα λεφτά και ότι δεν καταλαβαίνει τους Ευρωπαίους που λένε πολλά και δεν κάνουµε τίποτα. Τελικά βρήκαµε λύση να έρθουν και οι γυναίκες µας µαζί και τότε είπε ο Γιαπωνέζος το περίφηµο ασιατικό «∆εν σας καταλαβαίνω, η γυναίκα µου µε αγαπάει και όταν εγώ ευχαριστιέµαι ευχαριστιέται και αυτή, γιατί δεν αφήσατε τους άνδρες σας να έλθουν µόνοι, αφού τους αγαπάτε ή δική τους ευχαρίστηση είναι και δική σας…»
Όταν φτάσαµε στις γκέισες συναντήσαµε µία ηλικιωµένη γκέισα µαζί µε δύο νεότερες. Για να γίνουν γκέισες ξεκινούν από µικρά κορίτσια, µάλλον τις πουλούσαν οι γονείς τους, και έως 15 χρονών είναι µαθητευόµενες. Μια Γκέισα στα 16 της χρόνια είναι τέλεια και εκτελεί το χρέος της, χορεύει, παίζει Σαµισέν (είδος λύρας), διασκεδάζει τους άντρες και πληρώνεται για αυτό, είναι περίπου σαν τα δυτικά πρότυπα των Escort Services. Στη δική µας περίπτωση ήταν σαν µία ιεροτελεστία, όλες βαµµένες ασυνήθιστα έπαιζαν όργανο, χόρευαν, τραγούδησαν, µας πρόσφεραν σάκε. Κάθε φορά που τελείωνε ο χορός έκαναν υπόκλιση.
Oι Γιαπωνέζοι έχουν αρχαία Ελληνική αντίληψη όσον αφορά τον έρωτα, όπως προανέφερα επαναλαµβάνει ο Καζαντζάκης. Το να δώσεις χαρά στην γυναίκα, το να πάρεις χαρά από την γυναίκα δεν είναι θανάσιµη αµαρτία.
Η Ιαπωνία τώρα είναι βιοµηχανοποιηµένη χώρα και από τις πλέον προηγµένες. Έχουν την τροµερή ικανότητα της αποµίµησης, του κοπιαρίσµατος, της σύνθεσης και της δηµιουργίας εφάµιλλου ή πολλές φορές και καλύτερου προϊόντος.
Θυµάµαι, όταν παζαρεύαµε µε ένα πλοιοκτήτη τις κύριες µηχανές των πλοίων του, ατελείωτες ώρες, έξι Γιαπωνέζοι (πάντα σε οµάδες), ο πλοιοκτήτης και εγώ από την άλλη µεριά, απόφαση δεν µπορούσαµε όλοι µαζί να πάρουµε. Ήµασταν αρκετά ταλαιπωρηµένοι, τότε µου λέει ο πλοιοκτήτης: «Βύρωνα, ξέχασέ το θα πάρω την ΜΑΝ, είναι ακριβότερη αλλά τουλάχιστον θα µπορώ να συνεννοηθώ», δεδοµένου ότι τα αγγλικά τους και τώρα ακόµη είναι φτωχά -φανταστείτε την δεκαετία του 1970κάνω µία προσπάθεια και τους λέω ότι τη διαφορά των 500 δολαρίων θα τα δώσω εγώ από την προµήθεια µου, ξαφνικά πετάγονται οι Γιαπωνέζοι σαν ελατήρια και µου λένε «Κύριε Τοµάζο εκ µέρους της πατρίδας µας και της εταιρίας µας σας ευχαριστούµε», για αυτούς η πατρίδα είναι υπεράνω πάντων.
Πάντα ακόµη και σήµερα βλέπουν το συµφέρον της χώρας τους πάνω από το ατοµικό, για αυτό η χώρα δεν έχει φαλιρίσει παρόλο που έχει το µεγαλύτερο χρέος από όλες τις αναπτυγµένες χώρες, γιατί οι Γιαπωνέζοι αγοράζουν κρατικά οµόλογα των Γιαπωνέζικων εταιριών µε µηδενική απόδοση.
Είχαµε ένα φίλο ζωγράφο και θέλαµε να του δώσουµε κάποια δουλειά, τύπος µποέµ, µας σχεδίασε µία visitcard, που στο πίσω µέρος είχε ένα πετεινό που µόλις είχε συνευρεθεί ερωτικά µε µια κότα και ετοιµαζόταν για την επόµενη και έγραφε χιουµοριστικά «είµαστε πάντοτε στις υπηρεσίες σας», έκανε µεγάλο ντόρο στους πελάτες οι οποίοι γελούσαν επειδή νοητικά έβγαινε ότι πηδήξαµε τους άλλους και τώρα ήρθε η σειρά σας, τολµηρό αλλά µε χιούµορ. Μετά από ένα χρόνο µας επισκέφτηκαν κάτι άλλοι Γιαπωνέζοι οι οποίοι είχαν αντιγράψει την κάρτα µας µε γιαπωνέζικα γράµµατα και το ίδιο σκίτσο…
Oι Γιαπωνέζοι δεν παίρνουν ρίσκα, παίζουν λίγο µε το χρηµατιστήριο, έχουν υψηλές ασφάλειες ζωής
Η Ιαπωνία ξοδεύει παραπάνω από την Αµερική σε ασφάλειες, φοβούνται το ρίσκο για αυτό µόνο το 4% θέλει να αρχίσει καινούρια επιχείρηση. Τεράστια ποσά, 87 τρισεκατοµµύρια γεν αντιστοιχούν σε 65 τρισεκατοµµύρια ευρώ, κάθεται ανέπαφο σαν µετρητό στο σπίτι ή σε λογαριασµούς µε µηδενικό επιτόκιο.
Σε µια γενιά Γιαπωνέζων από το 1989 το χρηµατιστήριο δεν ανέβηκε και είναι κάτω στα 70%, άρα οι νέοι Γιαπωνέζοι πιστεύουν ότι η αγορά µόνο κατεβαίνει. Τώρα µε τον καινούριο πρωθυπουργό Σίνζο Άµπε υπάρχουν ενδείξεις καλυτέρευσης, προσπαθεί να σπάσει παλιά κατεστηµένα, συνήθειες και νοοτροπίες της Ιαπωνίας που έχουν τις ρίζες τους παλιά. O Άµπε προσπαθεί να κατευνάσει τον φόβο του ρίσκου που έχουν οι Γιαπωνέζοι ο οποίος είναι επικίνδυνος για την χώρα και ειδικά για την ανάπτυξη.
O Καζαντζάκης πήγε παντού, στα εργοστάσια, στους ναούς, στα κόκκινα σπίτια, περιγράφει την άθλια κατάσταση των εργατών της εποχής, πολλές ώρες εργασίας και φθηνό µεροκάµατο, αλλά και η σηµερινή Ιαπωνία έχει περισσότερες ώρες εργασίας από την Ευρώπη και λιγοστή άδεια.
Νάρα, η ιερή καρδιά, είναι η Μέκκα της Ιαπωνίας, σήµερα είναι ένα χωριό, έφυγαν οι βασιλιάδες της, κάηκαν τα καράβια της χήρεψε. Όλα της τα δάχτυλα έπεσαν µα απόµειναν τα δαχτυλίδια. Απέµειναν οι Θεοί της, τα οχτώ εκατοµµύρια οι Θεοί του Σιντοϊσµού, µε τον Ήλιο τον µεγάλο πρόγονο της Ιαπωνίας, στην κορφή τους, ακόµα και σήµερα κατακλύζεται από επισκέπτες.
Τούτο το βουνό είναι αληθινός πρόγονος θεός που έπλασε κατ’εικόνα και οµοίωση του τους Γιαπωνέζους. Θυµάµαι, περνώντας µε το τρένο είδαµε το Φούτζι και όλοι οι Γιαπωνέζοι σηκώθηκαν όρθιοι και το κοίταζαν µε ευλάβεια σαν να το έβλεπαν για πρώτη φορά, σαν να βλέπαµε εµείς ένα θαυµατουργό Ναό ή µια θαυµατουργή εικόνα.
Θρύλοι, Θεοί, παραµύθια, φαντάσµατα, όλα τα παιχνίδια της Γιαπωνέζικης φαντασίας πλάστηκαν και αυτά κατ’ εικόνα και οµοίωση του.
Όλα τα παιδιά έχουν ζωγραφίσει αναρίθµητες φορές στα µαθητικά τους τετράδια το Φουζί, και από αυτό έµαθαν να τραβούν στέρεες απλές γραµµές που να συνδυάζουν δύναµη και χάρη. Το άνθος της κερασιάς, η καρδιά της Ιαπωνίας είναι το Φούτζι.
Μαζί µε την θρησκεία άραξε στα Γιαπωνέζικα ακρογιάλια µια µέρα από την Κίνα, και το τσάι, ιερό, αριστοκρατικό ποτό, το πίνουν σιγά σιγά και φιλοσοφούν, όπως οι αρχαίοι Ελληνες το κρασί στα συµπόσια.
Oι Κινέζοι χρησιµοποιούσαν το τσάι σαν γιατρικό µε θαυµατουργές ιδιότητες να ξεκουράζει τα νεύρα, να δυναµώνει την όραση, να γαληνεύει την ψυχή και να τονώνει την θέληση. Τώρα επίσης πολλά λέγονται για τις διάφορες αντιοξειδωτικές ιδιότητες του τσαγιού.
Έχουν περίφηµους κήπους στην Ιαπωνία, οι Γιαπωνέζοι συνθέτουν ένα κήπο όπως οι ποιητές συνθέτουν ένα ποίηµα, ένα τραγούδι µεγάλο, δύσκολο, πολύπλοκο έργο τέχνης είναι ο Ιαπωνικός κήπος. Υπάρχουν κήποι χωρίς λουλούδια µόνο από βράχους, κήποι του τσαγιού, αυτοί οδηγούν στο µικρό δωµάτιο που χρησιµεύει για την τελετή του τσαγιού.
Το συναίσθηµα που θέλουν να επιβάλλουν στην γιορτή του τσαγιού είναι η αποµόνωση, περισυλλογή, λύτρωση από την βοή του κόσµου.
Όπως προανέφερα τώρα µε την παγκοσµιοποίηση και την εύκολη επικοινωνία µεταξύ των λαών που φέρνουν οι τηλεπικοινωνίες, το internet και τα αεροπλάνα καθιστάτε η ανάγκη πιο επιτακτική να γνωρίζουµε παραπάνω για τους άλλους λαούς που συναλασσόµεθα, ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που διάβασα είναι «whenculturescollide» (εκεί που συγκρούονται οι πολιτισµοί) του Richard Lewis. Λέει λοιπόν ότι οι Γιαπωνέζοι δίνουν αρκετό χρόνο σε σένα ή στην σύσκεψη που θέλεις να κάνεις, στην Ιαπωνία οι τύποι και τα σύµβολα είναι πιο σπουδαία από το περιεχόµενο.
O συνολικός χρόνος π.χ. σε ένα event ή meetingδεν είναι τόσο σπουδαίο, σπουδαίο για τους Γιαπωνέζους είναι να περνάς από µια φάση στην άλλη και να βάζεις µια ειδική Γιαπωνέζικη στάµπα σε κάθε συµβάν (event), είναι ενδιαφέρον πως συµπεριφέρονται οι διάφοροι λαοί (ίσως γράψω σε ένα από τα επόµενα άρθρα µου). Η τέχνη για τους Γιαπωνέζους σµίγει αξεδιάλυτα µε την φύση, την συνεχίζει και την συµπληρώνει.
Ενδιαφέρουσα είναι η κατήχηση του Γιαπωνέζου στρατιώτη:
Ποιος είναι ο αρχηγός σου; τον ρωτάει ο αξιωµατικός. O Αυτοκράτορας, απαντά. Ποιο είναι το στρατιωτικό σου χρέος; Να υπακούω και να θυσιαστώ, απαντά. Ποια είναι η πιο µεγάλη ανδρεία; Να µην κοιτάζεις ποτέ το πλήθος του εχθρού µα να πηγαίνεις µπροστά. Ποια είναι η µικρή ανδρεία; Να θυµώνεις εύκολα και να ξεπέφτεις σε βίαιες πράξεις.
Άµα πεθάνει ο άνθρωπος τι µένει; Η ∆όξα.
Ας είναι ευλογηµένη η πολυτέλεια. Ότι έχει µείνει στο πολιτισµό είναι η πολυτέλεια.
Πολιτισµός θα πει να νιώσεις την πολυτέλεια σαν ανάγκη, να ξεπεράσεις το ζώο µη µπορώντας πια να χωρέσεις στο φαί, στο ποτό, στον ύπνο, στην γυναίκα, στην στιγµή που αρχινάει το «άφτερο δίποδο» να λαχταρά σαν ψωµί το περιττό, από τότε αρχίζει να γίνεται άνθρωπος.
Ό,τι καλό έχει ο κόσµος αυτός, ό,τι σώθηκε από τις ανθρωποµυρµηγκιές είναι πολυτέλεια, µια ζωγραφιά, ένα ανάκτορο, ένας ναός, ένα σκαλισµένο λουλούδι, µια πέρα από το κοινό νου ιδέα, ένας Παρθενώνα, που τότε θεωρείτο µεγάλη πολυτέλεια από τους αντιπάλους.
Η πολυτέλεια είναι η µεγαλύτερη ανάγκη του ανώτερου ανθρώπου. Το περίσσευµα της καρδιάς, να η αληθινή καρδιά του… π.χ. Ένας Κινέζικος ή Γιαπωνέζικος κήπος είναι µία από τις ανώτερες µορφές σοφίας κι ευαισθησίας όπου έφτασε ως τώρα ο άνθρωπος.
O Καζαντζάκης θρονιασµένος στην ρικσά (καρότσι) συρόµενο από τον ανθρωποάλογο δεν αισθάνεται καθόλου άνετα, βαριά δουλειά που εξευτελίζει τον άνθρωπο και εκείνον που τραβάει και εκείνον που τραβιέται, µα όσο θα υπάρχει εκείνος ο κόσµος, φοβούµαι ότι θα υπάρχουν µε διάφορες µορφές ολοένα ανανεωµένοι κούληδες που θα παίρνουν µια θέση στις κοινωνίες.
∆ικαιοσύνη θα πει όχι να’ναι όλοι άρχοντες ή όλοι δούλοι, η φύση δούλος να εκτελεί χρέη δούλου και ο φύση άρχοντας χρέη άρχοντα.
Γιατί πιστεύω (λέει) ακλόνητα στην ανισότητα του ανθρώπου.
Και αν σήµερα στην εποχή που ζούµε µια τίµια ψυχή έχει χρέος να µισεί την σηµερινή οργάνωση του κόσµου, είναι όχι γιατί υπάρχουν άρχοντες και δούλοι, παρά γιατί οι άρχοντες οι σηµερινοί έχασαν τις παλιές τους αρχοντικές αρετές και κατάντησαν µέσα τους δούλοι.
Η Ιαπωνία έχει αναπτύξει πολύ το θέατρο και την τραγωδία. Πέρασε πολλές φάσεις, το 1629 απαγορεύτηκε στις γυναίκες να βγαίνουν στην σκηνή, γιατί µετά από κάθε παράσταση γίνονταν όργια… Έτσι τους γυναικείους ρόλους τους έπαιζαν άνδρες. Το επάγγελµα του ηθοποιού ήταν κληρονοµικό και υπήρχαν δυναστείες ηθοποιών.
Το 1868 ο µέγας αναµορφωτής Μέιζι αναβάθµισε το θέατρο και τους ηθοποιούς.
O Γιαπωνέζος ηθοποιός καλύτερα από τους ζωγράφους, τα αγάλµατα και τους εξωτικούς ναούς, σε κάνει να νιώθεις πως έφυγες αληθινά από την στενή πατρίδα, πως πέρα από την περιοχή της άσπρης ράτσας υπάρχει ένας κόσµος πιο βαθύς και πιο επικίνδυνος γιατί έχει περισσότερη χάρη και δύναµη, βαθύτερο νόηµα.
Η Ιαπωνία έχει τον Αισχύλο της και τον Σοφοκλή της, τον Καν - Αµι και το γιό του ΣεΑµι που έζησαν τον 14ο αιώνα.
Από τις χιλιάδες τραγωδίες που γράφτηκαν στην χρυσή εποχή του 342 µ.χ παίζονται ακόµη και σήµερα. Θέµατα τους είναι οι Θεοί, τα φαντάσµατα, οι δαίµονες και συχνά τα ανθρώπινα πάθη µε ζωντανές ανθρώπινες ιστορίες.
Το Σίντο, η θρησκεία των προγόνων ήταν πρωτόγονη θρησκεία των Γιαπωνέζων.
Λάτρευαν τους προγόνους της οικογένειας, έπειτα τους προγόνους της ράτσας και τέλος τους προγόνους του κοινού πατέρα του Αυτοκράτορα.
Πίστευαν πως οι νεκροί ζουν και κυβερνούν τους ζωντανούς, οι γονείς όταν πεθαίνουν γίνονται πνεύµατα Κάµι που βρίσκονται σε ακατάπαυστη συνοµιλία µε τους απογόνους τους και µοιράζονται µαζί τους τη χαρά και την θλίψη, βοηθούν και εγκαρδιώνουν ή τιµωρούν και εκδικούνται τους ζωντανούς. Όλοι οι πρόγονοι καλοί ή κακοί γίνονται Θεοί µε γιγαντωµένες όλες τις ιδιότητες που είχαν όταν ζούσαν. Τώρα καταλαβαίνω γιατί ο Γιαπωνέζοι περιφρονούν τον θάνατο, το είδαµε στον ∆εύτερο Παγκόσµιο πόλεµο µε τους χιλιάδες καµικάζι. Περιφρονούν τον θάνατο και δέχονται όλοι µε µυστική έξαρση να σκοτωθούν για την πατρίδα.
Πατρίδα, Μικάδος, Θεοί, πρόγονοι και απόγονοι είναι για τον Γιαπωνέζο µια αχώριστη αθάνατη δύναµη. Γιατί να φοβάται ένας άνθρωπος τον θάνατο όταν πιστεύει ότι πεθαίνοντας σµίγει µε όλη του την ράτσα και γίνεται αθάνατος; Θα ήταν πολύ δύσκολο στον ∆εύτερο Παγκόσµιο πόλεµο να ηττηθούν οι Γιαπωνέζοι, οι Αµερικάνοι θα είχαν τεράστιες απώλειες αν δεν έριχναν την ατοµική βόµβα. Και όταν παραδόθηκε η Ιαπωνία το πρώτο και κύριο που ζήτησαν από τους Αµερικάνους ήταν να µην πειραχτεί ο Αυτοκράτορας, ήταν ο µόνος και κύριος λόγος της εθελούσιας παράδοσης.
Αν θυµάστε, οι παλιοί, µετά τον πόλεµο η Ιαπωνία άρχισε να παράγει πολλά junk παιχνίδια, η χαµηλή ποιότητα χαρακτηριζόταν ως Γιαπωνέζικη, περνώντας όµως έναν νόµο και ανεβάζοντας τον ποιοτικό έλεγχο σε όλα τα Ιαπωνικά προϊόντα ανέβηκαν σε καλύτερη κλάση ποιότητας.
Αντέγραφαν όλα τα δυτικά, αλλά τα αφοµοίωσαν και έκαναν και βελτιώσεις όπως π.χ. στην βιοµηχανική παραγωγή το JustinTimeπου µειώθηκε τροµερά το κόστος λόγω τροµερής µείωσης του αποθέµατος καθώς και αρκετές άλλες πρωτοποριακές µέθοδοι, αυτοί είναι από τους πρώτους που έβαλαν την ιδέα του zero defect στα προϊόντα π.χ Αυτοκίνητα καθώς επίσης και οι πρώτοι που έδωσαν µακροχρόνιες εγγυήσεις π.χ. στα αυτοκίνητα.
Oι Γιαπωνέζοι δουλεύουν πολλές ώρες και παίρνουν λίγες διακοπές, ένας Αµερικάνος µου είπε κάποτε «Βύρωνα, ο µόνος τρόπος να τους ανταγωνιστούµε είναι να βάλουµε τους Γάλλους να τους εµβολιάσουν µε τον ιό της καλοπέρασης».
Η Ιαπωνία αρχίζει σιγά σιγά να αλλάζει, εγώ βλέπω σηµαντικές αλλαγές από την πρώτη φορά που πήγα, είναι ανθεκτικοί στον δυτικό ιό της καλοπέρασης αλλά άρχισαν τα πρώτα κρούσµατα. Η νέα γενιά επηρεάζεται, ειδικά τώρα µε το internet, η τελευταία κυβέρνηση προσπαθεί να αλλάξει τις παλιές νοοτροπίες (ίδε Μητέρα Ελλάς) που κρατούν την χώρα τουλάχιστον για δύο δεκαετίες σε ύφεση. Έχουν και αυτοί τα προβλήµατά τους, µυρµήγκια στριµωγµένα σε ένα µικρό νησί, αρκεί να ταξιδέψεις µε το τρένο όλοι στις ώρες αιχµής στριµωγµένοι σαν παστές σαρδέλες, κάποιοι από αυτούς έως και δύο ώρες την ηµέρα, κρεµασµένοι από τα χερούλια, άλλοι διαβάζουν κρεµασµένοι, άλλοι κοιµούνται, ο ελεύθερος χρόνος είναι πολυτέ λεια για την µάζα των Γιαπωνέζων, τα πάντα είναι πανάκριβα, ένα µικρό γραφείο στο Τόκυο που έχει ο συνεργάτης µου δεν είναι πάνω από 60 τετραγωνικά, όλο πατέντες για να χωρέσουν βιβλιοθήκες που ανεβοκατεβαίνουν, χώροι υποδοχής που είναι κοινοί σε χρήση µε τα άλλα γραφεία και κοστίζει δέκα φορές παραπάνω από ένα γραφείο στο κέντρο του Πειραιά.
Καθόµουνα µια φορά στο Τόκυο έξω από ένα µεγάλο ουρανοξύστη της IBM, ήταν η ώρα που σχολούσαν τα γραφεία. Σε µία στιγµή έκστασης είδα όλο το κτήριο σαν µία αυτόµατη µηχανή τσιγάρων που πετάει τα πακέτα, όλοι ντυµένοι µε τα ίδια ρούχα, µαύρο κουστούµι και γραβάτα και όλοι όµοιοι, έτσι πετιόντουσαν από την κύρια πόρτα του ισογείου µε γοργό βήµα… εµείς έχουµε δυσκολία να τους ξεχωρίσουµε όπως και αυτοί έχουν δυσκολία να ξεχωρίσουν την λευκή ράτσα. Το παράξενο είναι ότι τους φαινόµαστε όλοι ίδιοι, κι εµείς.
Η Ιαπωνία είναι γεµάτη από αγάλµατα του Βούδα που συνήθως χαµογελάει ήσυχα µέσα στο µισόφωτο, περγελαχτά, πονηρά, µε χαµηλωµένα τ’ αµυγδαλωτά µάτια, µε τις µεγάλες αυτούκλες που ακούν όλο τον µάταιο θόρυβο της γης.
Σαν-Φουντοσίν θα πει να κρατάς την καρδιά σου Ασάλευτη µπροστά από την ευτυχία και την δυστυχία, είναι Γιαπωνέζικη λέξη (madeinJapan) καµιά άλλη γλώσσα δεν την έχει όπως και η Ελληνική λέξη φιλότιµο.
O Καζαντζάκης πήγε µε ένα φίλο στις Γκέισες, τους περιποιήθηκαν µε µπάνιο, τους έβαλαν λαφρύ κιµονό, κάθισε διπλοπόδι και τους έφεραν σάκε, µάλλον σε ιδιωτικό µικρό χώρο, και γράφει…
Συλλογίζοµαι πόσο η ζωή είναι απλή σαν το κελί τούτο, πόσο η αγάπη είναι µια αθώα επαφή, ιερή σαν το νερό που πίνει ο διψασµένος, γυµνή, χωρίς καµία αισθηµατολογία. Νοιώθεις τον αέρα της αρχαίας Ελληνικής αντίληψης του έρωτα.
Έρχονται οι προσκυνητές, απανωτά σαν κύµατα, χτυπούν τις παλάµες τους τρείς φορές, φωνάζουν τον Βούδα, τα γκονγκ αχούν ρυθµικά, σε µία µεγάλη σκάφη ρίχνουν τα χρήµατα, στο κατώφλι του ναού, καίνε καπνό πυκνό τα θυµιάµατα και οι παπάδες πουλούν λουρίδες χαρτί που είναι γραµµένα ξόρκια και προσευχές.
Oι Βουδιστές καλόγεροι απαγορεύεται να δουλέψουν, τους ζήσαµε σε ένα χωριό στην Βιρµανία, έχουν µόνο έναν µανδύα και έχουν τον ένα ώµο έξω, τα σανδάλια τους και ένα κεσεδάκι που γυρνούν την ηµέρα από σπίτι σε σπίτι και ζητιανεύουν για µια χούφτα ρύζι. Για εµένα όταν τους έβλεπα σκεπτόµουνα τον εξευτελισµό του ανθρώπου και σε τι χρησιµεύουν… στην κοινωνία, λένε ότι προσεύχονται και για τους άλλους. Τουλάχιστο οι δικοί µας καλόγεροι είναι ωραία ντυµένο, και διακονεύουν.
Η Ιαπωνία που κάποτε ήταν περήφανη ότι είναι µία ευπορούσα µεσαίας τάξεως κοινωνία, στην εξαθλιωµένη οικονοµία των δύο τελευταίων δεκαετιών φαινοµενικά πολλοί πολίτες ζουν άνετη ζωή, αλλά το εθνικό χρέος είναι διπλάσιο του µεγέθους της οικονοµίας οι εξαγωγές έχουν µειωθεί σηµαντικά και η χώρα βρίσκεται στην κόψη µιας άλλης υφέσεως. Πάνω από το 1/3 των Γιαπωνέζων δεν µπορούν να βρουν πλήρη απασχόληση.
Η τριπλή καταστροφή που είχε τον περασµένο χρόνο τους σεισµούς, το τσουνάµι και την ατοµική καταστροφή, στην αρχή φαινόταν ότι η χώρα θα χάσει την ηρεµία της και θα υποφέρει. Όµως τα καταφέρνει καλά… µέχρι σήµερα.
Περίπου το 80% των Γιαπωνέζων δεν είναι θετικά διατεθειµένοι µε την Κίνα και έχει αυξητική στάση τον τελευταίο καιρό, έχουν προβλήµατα για κάποια νησιά, όπως εµείς µε τους Τούρκους.
Το Βιοµηχανικό «θαύµα» του κόσµου, που όλοι θαυµάζαµε έσβησε µε το κραχ του 1989.
∆υστυχώς, ο οικονοµικός εφιάλτης για την χώρα επανήλθε µε τον καταστροφικό σεισµό, το τσουνάµι και την επακόλουθη πυρηνική καταστροφή της 11ης Μάιου 2011. Oι Πρωθυπουργοί από τότε αλλάζουν συνεχώς, 16 στον αριθµό, καθώς µετά το 1989 έσβησε η οικονοµική ισχύ της Ιαπωνίας όταν η φούσκα του χρηµατιστηρίου και της αγοράς ακινήτων έσκασε οδηγώντας σε χρεοκοπία επιχειρήσεις και τράπεζες, η Ιαπωνία ήταν τώρα πλέον παράδειγµα προς αποφυγήν και όχι προς µίµηση, που ήταν πριν το 1989.
Τώρα πολλές χώρες προειδοποιούν τους πολίτες τους έτσι ώστε να αποφευχθεί το φαινόµενο της Ιαπωνικής οικονοµίας, όπως λένε και για εµάς σήµερα να µην γίνουν σαν την Ελλάδα, άλλο ένα κοινό µε τους Γιαπωνέζους…
Σε αυτή την χώρα µε τις τόσες παραδόσεις που είναι διαφωτισµένη από την ηθική των Σαµουράι να ευχηθούµε να βρει πάλι τον δρόµο της. Ευχόµαστε ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός Σίνζο Άµπε του φιλελεύθερου δηµοκρατικού κόµµατος, να αναζωογονήσει την οικονοµία µε τις νέες ιδέες και να παλέψει µε παλιές νοοτροπίες και έθιµα που φρενάρουν την οικονοµική ανάπτυξη της χώρας, τα ίδια µε τα δικά µας.
Τους αξίζει σαν λαός να µπουν πάλι στον δρόµο της ανάπτυξης. Παρηγοριά και σε εµάς ότι δεν είµαστε οι µόνοι που περνάµε το µεγάλο τσουνάµι της κρίσης, οι Ιάπωνες το βιώνουν εδώ και δύο δεκαετίες, βέβαια σε πολύ ηπιότερη µορφή εµείς εδώ και τρία χρόνια, αλλά… πιστεύω ότι θα το περάσουµε όχι βέβαια αλώβητοι αλλά αφήνοντας µας µε περισσότερη αυτογνωσία, περισυλλογή και ρεαλισµό.
ΑΡΙΓΚΑΤO - Ευχαριστώ που διαβάσατε τα ασύνδετά µου…
