Στο προηγούμενο άρθρο μου ανέφερα ότι τα σημερινά σύνορα είναι σε μορφή δικτύου (nets) και αντί για τείχη, ο πλούτος, οι ιδέες, η πληροφόρηση και τα λεφτά μπορούν πλέον να κινηθούν ελεύθερα γύρω στον κόσμο. Όμως και οι αρνητικές δυνάμεις καθορίζουν σε όλο τον κόσμο κοινές τύχες, πρόσφατο παράδειγμα η LEHMAN BROTHERS στις ΗΠΑ η οικονομική κρίση που ζει ο πλανήτης ξεκίνησε από εκεί και εξαπλώθηκε παντού. Είναι μία απόδειξη ότι για το καλύτερο ή το χειρότερο δεν μπορούμε πλέον στον πλανήτη να ζήσουμε ξεχωριστά.
Κλειδί για όλους μας είτε σαν άτομα ή σαν κοινωνία ή έθνος είναι η αισιοδοξία και ορισμένοι αναλυτές ψάχνουν τρόπου να βρουν αισιόδοξα μηνύματα όπως το πρόσφατο άρθρο του Bill Clinton στο ΤΙΜΕ με τίτλο OPTIMISM κάτι που χρειαζόμαστε εμείς οι Έλληνες σε αυτή την περίοδο περισσότερο από τους άλλους λαούς. Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι που σημαίνει ότι με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις Οδυσσέας Ελύτης
Σε αυτές τις στιγμές αναζήτησης αισιοδοξίας οι παραπάνω γραμμές σηματοδοτούν προσωπικά την ελπίδα ότι η αγαπημένη μας Ελλάδα στη μακρόχρονη πορεία της είχε πάντα στην ύπαρξη της τα παραπάνω στοιχεία τις ελιές με τη διαχρονική τους ύπαρξη και τις βαθιές τους ρίζες, το Καράβι το άνοιγμα της Ελλάδος στο απότερο κοσμοπολίτικο και για την Άμπελο τη σχέση της Ελλάδος με τη χριστιανοσύνη.
Οι τρεις μαγικές λέξεις Αισιοδοξία, Αισιοδοξία, Αισιοδοξία Από την τεχνολογία στην ισότητα ο κόσμος γίνεται διαρκώς καλύτερος παρόλο τα ψυχοπλακωτικά αρκετών που βλέπουν πάντα το μισοάδειο ποτήρι πάντα άδειο αντί για γεμάτο. Για το νόημα της ζωής υπάρχουν πολλές θεωρίες. Όμως εμείς για να υπερνικήσουμε την κρίση πρέπει να βρούμε ένα πιο προσαρμοσμένο μοντέλο ζωής που θα ικανοποιεί τις ανάγκες μας και θα παλεύει με τα αντίξοα της κρίσης.
Νόημα στην ζωή δεν δίνει η αδράνεια, η αποχή από την ζωή, η παθητική στάση απέναντί της. Εμείς δημιουργούμε και τη ζωή και τον εαυτό μας με την βοήθεια των πραγμάτων του εξωτερικού κόσμου.
Όποιος περιμένει κάτι από την ζωή χωρίς αγώνα σίγουρα θα απογοητευτεί. Δεν πρέπει να φερόμαστε απέναντι στην ζωή σαν παραχαϊδεμένα παιδιά που ζητούν δώρα. Η ζωή άλλωστε όπως ειπώθηκε δεν είναι μητέρα αλλά μητριά και έχει και την δύσκολη όψη της.
Ωστόσο παρά τον αγώνα τους πολλοί άνθρωποι αποτυγχάνουν στην ζωή, για πολλούς λόγους που οφείλονται είτε σε αυτούς τους ίδιους αλλά και πέρα από αυτούς.
Οι άνθρωποι αποτυγχάνουν σε πολλά κοινά πράγματα π.χ. δεν μπορεί να αποκτήσει οικονομική ανεξαρτησία, δεν μπορεί να δημιουργήσει οικογένεια, χάνει την εργασία του, την υγεία του κλπ. Έτσι ζει το βίωμα της αποτυχίας, που ποικίλει σε βαθμούς, είναι συνδεδεμένο αυτό που ονομάζουμε απαισιοδοξία, απαισιόδοξη θεώρηση της ζωής.
Έτσι για διάφορους λόγους όταν φτάσει κανείς στο σημείο αποτυχίας, βλέπει κανείς το black board effect (τον μαύρο πίνακα) που δεν αφήνει κάποια οπή να δεις μέσα τότε είναι δύσκολο να κάνει αυτοκριτική, κατηγορώντας ο αποτυχημένος τον κόσμο και την ζωή. Βρίσκει μια αιτία για τη αποτυχία του και παρηγορεί με τον τρόπο αυτό τον εαυτό του, μειώνει το ψυχικό του πόνο.
Κατηγορεί την ζωή για να αποφύγει να ομολογήσει την αναξιότητα του… Αν αποτύχει φταίει η ζωή με τις δυσκολίες της και τους παραλογισμούς της και όχι ο ίδιος. ΝΙΤΣΕ
Η απαισιοδοξία είναι ένας μηχανισμός εκλογίκευσης και μετάθεσης ευθυνών γιατί ο άνθρωπος δεν αντέχει την αποτυχία ούτε μπορεί να πάρει την ευθύνη για αυτή.
Σαν λαός βλέπουμε την απαισιοδοξία να κορυφώνεται με την κρίση, συνέχεια λέμε και ακούμε δεν υπάρχει κράτος, θα φαλιρίσουμε, θα πεινάσουμε, για όλα φταίνε οι πολιτικοί, οι ξένοι με αυτοκράτειρα την Merkel, δεν μπορείς πλέον να κυκλοφορήσεις στην Αθήνα, πάνε οι συντάξεις μας, δεν υπάρχει δικαιοσύνη, καταστρέφουν τις ένοπλες δυνάμεις κ.α. τα λένε αυτοί που βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο.
Σίγουρα ορισμένα συμβαίνουν, αλλά όμως οι Έλληνες έχουμε και το σύνδρομο της υπερβολής π.χ. όλοι οι αγρότες πεινούν αλλά και ορισμένοι κυκλοφορούν με Mercedes άρα δεν είναι όλοι είναι μερικοί.
Η εκκλησία μας λέει για τους “μη έχοντες και τα πάντα κατέχοντες”
Η Coco Chanel “Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν λεφτά και άνθρωποι που είναι πλούσιοι”.
Παρά τις διαρκές κριτικές στο ελεύθερο εμπόριο και ελεύθερες αγορές είναι αξιοσημείωτο να ενθυμούμεθα ότι στα τελευταία είκοσιπέντε χρόνια μέχρι την κρίση του 2008, πολλοί άνθρωποι διεθνώς μετακινήθηκαν από την φτώχια στην μεσαία τάξη, στην Κίνα ανέβηκαν 400 εκατομμύρια άνθρωποι, νούμερο φανταστικό και αισιόδοξο.
Η μοντέρνα τεχνολογία έχει αλλάξει την ζωή του πλανήτη και προωθεί την ισότητα και ίσα δικαιώματα των ανθρώπων γιατί τα στεγανά έσπασαν, ειδικά με το internet .
Μία μελέτη των Ηνωμένων Εθνών βρήκε ότι τα CELL PHONES (κινητά) είναι μία από τις αποδοτικές επιτεύξεις στην ιστορία για να εξαλείψουν την φτώχεια, φέρνουν πλέον πληροφόρηση/επιμόρφωση φτηνή για τον πολύ κόσμο, ακόμα και στην Αφρική 50% των οικογενειών έχουν κινητό σε σχέση με 4% το internet .
Γίνονται πολλά στις αναπτυσσόμενες χώρες με τα κινητά, μεταφορά χρημάτων καταθέσεις κλπ και συνεχώς οι χρήστες αυξάνονται και αυξάνεται η αποδοτικότητα.
Ο κόσμος οργανώνεται καλύτερα να αντιμετωπίσει την φτωχιά και τις ασθένειες και πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις ξεπετιούνται στον κόσμο όχι μόνο των κολοσσών όπως του Bill Gates αλλά και των μικρών όπως του φίλου και συμφοιτητή μου κ. Απόστολου Δόμβρου, στην Κένυα που σπουδάζει παιδιά φτωχών οικογενειών.
Το έναυσμα άρχισε όταν επισκέφτηκε την χώρα και είδε αφίσες στα χωριά ¨Μην πουλήσετε τα παιδιά σας για ένα πρόβατο ή μία αγελάδα¨ ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του γαμπρού αγελάδα ή πρόβατο. Ο Απόστολος Δόμβρος πήρε κορίτσια τα έστειλε σχολείο, έκανε πηγάδια στα χωριά γιατί τα κορίτσια κουβαλάν νερό με ένα μπιτόνι στο κεφάλι μέχρι και πέντε χιλιόμετρα την φορά (κάθε ένα μπιτόνι ζύγιζε 20 λίτρα) σχολεία, θρανία κλπ, βλέπετε εκεί που πας να αφήσεις την δυστυχία σου δεν την αφήνεις γιατί βρίσκεις μία χειρότερη.
Ο Απόστολος λέει ότι ο φτωχότερος Έλληνας είναι ο πλουσιότερος Κενυάτης. Τέτοια υπάρχουν αρκετά.
Η μοντέρνα πληροφόρηση μας βοηθάει πολύ να καλυτερεύσουμε την ζωή μας.
Η πράσινη ενέργεια είναι πιο προσιτή τώρα με ένα μικρό φωτοβολταικό μπορείς να έχεις μία λάμπα και ένα ψυγείο, με ένα μικρό φακό με μικρή ηλιακή κυψέλη βλέπεις άνετα και διαβάζεις (το έχω και εγώ) .
Τώρα πλέον η πράσινη ενέργεια είναι πολύ πιο αποδοτική, έχει κατέβει το κόστος, ειδικά στα φωτοβολταικά πολύ και έτσι θα προχωρήσει με μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης, έχει δε το προτέρημα ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και στα πιο απομονωμένα μέρη. Η χώρα μας με την πολύ μεγάλη ηλιοφάνεια έχει μεγάλο μέλλον στον τομέα αυτό.
Η ενέργεια, οι δρόμοι, υποδομές είναι τα βασικά για την ανάπτυξη του κόσμου και αυτά προχωρούν. Το πρόβλημα είναι το GAP η διαφορά εισοδήματος το Νο 1 (πρόβλημα).
Το πρόβλημα είναι ότι στη φτωχιά μεριά του πλανήτη ο πλυθισμός αυξάνεται γρηγορότερα απ’ ότι μπορεί να ικανοποιήσει ακόμα ο μοντέρνος κόσμος- εκεί χρειάζονται μακροπρόθεσμα προγράμματα για να ισομερισθεί κατά κάποιο τρόπο η διαφορά, η οποία στο σύστημα ελεύθερης οικονομίας είναι δύσκολο γιατί εκεί μετράει η παραγωγικότητα.
Σε παγκόσμια κλίμακα αυξάνεται ο ρόλος της Γυναίκας όλο και περισσότερες λαμβάνουν μέρος στα κοινά, σε πολλές χώρες όταν φηφίζουν η ανδροκρατεία μειώνεται και αυτή ακολουθεί την εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης, και αυτό είναι άκρως αισιόδοξο, αυξάνεται η αποδοτικότητα και το βιοτικό επίπεδο των λαών.
Οι κοινωνίες γίνονται περισσότερο παραγωγικές και οργανωμένες, καταλαβαίνουν όλο και περισσότερο ότι το να επιμένει κανείς στην ανισότητα μεταξύ των κοινωνιών τρέφει αστάθεια και συγκρούσεις.
Η μοντέρνα τεχνολογία στα τελευταία χρόνια εισήγαγε καινούργιες μεθόδους π.χ. για άντληση αερίου από τα shale (σχιστόλιθους) ειδικά η μέθοδος του υδραυλικού σπασίματος των πετρωμάτων δημιουργεί πολλά ρήγματα γύρω από τη Γεώτρηση. Επίσης η δυνατότητα οριζοντίου γεωτρήσεως εως και 3000 μέτρα υπογείως αυξάνει την παραγωγή του αερίου. Αυτό είναι πολύ αισιόδοξο μύνημα για την ανθρωπότητα γιατί βάση της ανάπτυξης είναι τα πετρελαιοειδή προϊόντα ο ¨μαύρος χρυσός¨.
Το Shale Gas είναι γνωστό εδώ και 100 χρόνια, το μόνο που αλλάζει είναι οι μέθοδοι εξωρύξεως που έχουν επιτευχθεί λόγω της μοντέρνας τεχνολογίας. Υπάρχουν πολλές εκτιμήσεις για το μέγεθος της αλλαγής στην ενέργεια που θα επιφέρει το Shale Gas. H ποσότης που υπάρχει στο Shale Gas είναι μεγαλύτερη από την αναλώσιμη ενέργεια και την offshore μαζί.
Σήμερα η παραγωγή πετρελαίου και αερίου είναι συγκεντρωμένη σε ορισμένα σημεία κυρίως στην μέση ανατολή, Ρωσία, Βενεζουέλα, Νιγηρία. Αλλά με τo Shale Gas o κόσμος θα γυρίσει ανάποδα- η παραγωγή θα μεταφερθεί από τη μέση Ανατολή κυρίως στην Αμερική- σύντομα η Αμερική θα γίνει ανεξαρτήτως σε ότι αφορά την ενέργεια θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για την Ευρώπη γιατί η Αμερική δεν θα ενδιαφέρεται πλέον να προστρατεύσει πηγές πετρελαίου και δρόμους μεταφοράς του . Αυτή η προστασία θα αφεθή στην Ευρώπη, η οποία θα επωμισθή και το ανάλογο κόστος.
Ας μη κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας όλη η ανάμειξη της Αμερικής στην Μέση Ανατολή έχει σχέση με το πετρέλαιο, αν δεν υπήρχε πετρέλαιο ποιος θα ενδιαφερόταν π.χ για τον Saddam Hussein ότι ήταν δεινός δικτάτορας.
Επειδή το Shale Gas θα παραχθεί σε πολλά μέρη του Κόσμου, θα αναπτυχθούν πολλές περιοχές του πλανήτη και θα αυξηθεί ο στόλος των πλοίων που μεταφέρουν αέριο τα λεγόμενα LNG, σίγουρα θα φθηνύνει η ενέργεια που σημαίνει αντίστοιχη αύξηση του βιοτικού επιπέδου των λαών.
Οι Έλληνες πλοιοκτήτες άργησαν να μπουν σε αυτό το είδος πλοίου αλλά τώρα τα τελευταία χρόνια έχουν παραγγείλει αρκετά πλοία και θα πρωτοστατήσουν και πάλι ήδη άρχισε η εκπαίδευση των πληρωμάτων από τους ίδιους αλλά θα πρέπει το κράτος να δώσει προτεραίοτητα σ’αυτή την επιμόρφωση των πληρωμάτων.
Από την άλλη μεριά η Ευρώπη δεν θα εξαρτάται μονοπολικά από τη Ρωσία στο φυσικό αέριο, την Gazprom, και έτσι θα αναγκασθεί η Gazprom να μειώσει τις τιμές.
Όλη αυτή η ποσότητα αερίου που θα εξαχθεί θα χρησιμοποιηθεί από τις ίδιες τις χώρες και το περίσσιο θα εξαχθεί με καράβια ανά τον κόσμο, καλό σημάδι για την ναυτιλία μας.
Σίγουρα αυτό είναι μια θετική εξέλιξη για τον πλανήτη μας γιατί ο υπόγειος ενεργειακά πλούτος θα εξαπλωθεί ανά τον κόσμο και θα έχει πολλές γεοπολιτικές συνέπειες. Είναι και αυτό μια μεγάλη ακτίνα αισιοδοξίας για την ευημερία του κόσμου.
Η ιδέα της πράσινης ενέργειας αρχίζει πλέον να δίνει καρπούς, οι τιμές των φωτοβολταϊκών έχουν μειωθεί σημαντικά όπως προανέφερα, η Γερμανία με το λίγο ήλιο που έχει περίπου 40% από εμάς παράγει 22 gigawatt που αντιστοιχεί σε είκοσι σταθμούς πυρηνικής ενέργειας ή δύο φορές περίπου την παραγωγή της ΔΕΗ για την Ελλάδα.
Άκουσα τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Παναγιωτόπουλο να δίνει σημασία στην γεωστρατηγική σημασία της χώρας, η Ελλάδα στο σταυροδρόμι ηπείρων, πάντα ήταν μέσα στους πολέμους και οι σύμμαχοι την υπολόγιζαν για την θέση της.
Αυτό ισχύει ακόμη και σήμερα, η Τουρκία δεν είναι σταθερός παράγων της περιοχής κυρίως λόγω των Κούρδων. Οι ένοπλες δυνάμεις μας είναι αρκετά αξιόπιστες και εκπαιδευμένες, το λένε όλοι στο ΝΑΤΟ, άρα και αυτό είναι ένα σημείο αισιοδοξίας, οι διάφοροι σκακιστές της δύναμης και του κοντρόλ υπολογίζου σοβαρά την Ελλάδα για αυτήν την θέση και αυτό είναι στα υπέρ μας.
Όπως έχω ξαναγράψει είμαστε παντός καιρού και αποδίδουμε τα μέγιστα όταν είμαστε μονιασμένοι και σε κίνδυνο.
Όπως λέει και ο Ελύτης, η Άμπελος, ή χριστιανορθόδοξος ιστορία μας και τα βιώματα μας, οι διδαχές της αγάπα τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου ή αλλήχων τα βάρη βαστάζεστε είναι πυλώνας επίσης υποστήριξης που χρειαζόμαστε να περάσουμε την κρίση.
Η Παραβολή του Σαμαρείτη θα πρέπει να μας γίνει βίωμα, ο Σαμαρείτης έδειξε αγάπη προς πληγωμένο Ιουδαίο, πόσο περισσότερο οι άνθρωποι του αληθινού Θεού δεν πρέπει να δείχνουν τέλεια αγάπη προς όλους τους ανθρώπους, βλέποντας ως οικείους και αδερφούς τους.
Ο Θεός όταν λέγει για τον πλησίον δεν αναφέρεται μόνο στους οικείους στην πίστη τους ενάρετους και τους ομοεθνείς αλλά σε όλη την ανθρωπότητα ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας, χρώματος, ιδιότητας, αρετής ή οποιουδήποτε άλλου γνωρίσματος.
Με το μίσος προς τους ξένους επανερχόμαστε πάλι στην παλαιά διαθήκη ¨¨Γιατί αν είχε κανείς αγαθή καρδιά τον έτρωγε ο άλλος¨¨ Γι’ αυτό έπρεπε ο πιστός Ιουδαϊκός λαός του Θεού να προφυλάγετε.
Προφυλάγετε από τους άλλους λαούς και να αμύνεται από αυτούς για να μην αφανιστεί, ο Μωσαϊκός νόμος διδάσκει την αγάπη προς τον πλησίον και το μίσος προς τον εχθρό. Ο Χριστός έφερε το νόημα, το καθολικό, αγαπάτε αλλήλους και αυτό είναι η βάση της διδασκαλίας του. Το μίσος και η εκδίκηση προς τους μετανάστες δεν συμβαδίζουν ούτε με την χριστιανική μας παράδοση αλλά ούτε και με την Ελληνική νοοτροπία του φιλότιμου και της φιλοξενίας ούτε με το μίσος θα βγούμε από την κρίση.
Η Σύμπνοια και η Αγάπη ευημερούν περισσότερο στην ένδεια και την φτώχεια, εκεί βλέπει κανείς την πραγματική και ανιδιοτελή αγάπη και φιλία.
Στην κρίση που περνάμε καλό είναι να εναγκαλιστούμε περισσότερο τα χριστιανικά δόγματα και κηρύγματα, ήδη έχουν γίνει αρκετά βήματα, τα βλέπουμε με την πρωτοβουλία των σουπερ μάρκετ τα μαγαζιά σύλλεξης διαφόρων ειδών για τους φτωχούς, πρότυπα της Αμερικής του good will εμφανίζονται καθημερινά στους ναούς με συσσίτια κ.α., κάτι αδιανόητο πριν και μην πείτε ότι αυτό δεν είναι μία λαμπερή ακτίνα αισιοδοξίας, ο εθελοντισμός άρχισε να παίρνει διαστάσεις, είναι και αυτό μία ακτίνα αισιοδοξίας.
Το παγκόσμιο εισόδημα ανεβαίνει κατά 3,8% κατά μέσο όρο, όχι το ίδιο σε όλο τον κόσμο, όμως ανεβαίνει πράγμα που σημαίνει ότι η φτώχια παλεύεται και μειώνεται σε 18 χρόνια θα έχει διπλασιαστεί το ΑΕΠ του πλανήτη άρα δεν μπορεί η μεγάλη πίτα να πηγαίνει σε λιγότερα ποσοστά ανθρώπων αλλά όμως συνολικά όλοι ανεβαίνουν. Το βλέπει κανείς σε όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες ότι γενικά υπάρχει πρόοδος, ότι ο κόσμος δεν θα καταστραφεί και αυτό είναι μία ακτίνα αισιοδοξίας. Με τα ψυχοπλακωτικά δεν γίνεται τίποτα ειδικά πρέπει να μεταφέρουμε ακτίνα αισιοδοξίας π.χ. Στους ναούς που βρίσκουν καταφύγιο και τροφή οι άνεργοι, η δική μου η γενιά στα απόνερα του πολέμου δεν είχε σχεδόν τίποτα, δεν είχαμε ούτε χαρτί να γράψουμε, τα παπούτσια φοριόντουσαν σαν πρώτο ζευγάρι μετά τα 12 χρόνια μας και οι κοπέλες πήγαιναν ξυπόλητες την Κυριακή στο νυφοπάζαρο, ξυπόλητες όλο τον δρόμο με τα παπούτσια στο χέρι και μόλις έφταναν καμιά σαρανταριά μέτρα από το νυφοπάζαρο τα έβαζαν (για να μην τα χαλάσουν). Το κουστούμι ήταν ένα γαμπριάτικο και της κηδείας και επιζήσαμε.
Άρα υπάρχουν περιθώρια να υπομένουμε μαζί μέχρι να περάσει η κρίση. Όμως θα την περάσουμε και θα βρούμε και τους τρόπους γιατί έχουμε και το χάρισμα της πατέντας.
Υπάρχουν αρκετά αισιόδοξα μηνύματα Ελληνικά και παγκόσμια με τα οποία πρέπει να πλαισιώσουμε όπως λένε και οι Αγγλοσάξονες το win win situation αυτό θα μας εξασφαλίσει νέες ευκαιρίες στα πλαίσια της δυναμικής εξελισσόμενης παγκόσμιας οικονομίας, να αποβάλλουμε την νοοτροπία του Loοser, η οικονομική σωτηρία περνάει από μία ενεργή μας στην συμμετοχή στην ανταγωνιστική παγκοσμιοποίηση, το πετύχαμε διαχρονικά στην Ναυτιλία, γιατί όχι στους άλλους τομείς.
Εκτός από τον ενεργειακό χάρτη που προανέφερα, η ανάπτυξη του πάλαι ποτέ κοιμώμενου οικονομικά χώρου, εννοώ πλην της βόρειας Αμερικής και Ευρώπης τώρα κινούνται με ανάπτυξη πολλές χώρες και λίγα χρόνια μόλις μέχρι το 2030 θα έχουμε σημαντικές αλλαγές. Π.χ η Κίνα θα ανέβει από το 17% του ΑΕΠ ( Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) στο 28% και θα λάβει με μεγάλη διαφορά την πρώτη θέση, οι Ηνωμένες πολιτείες θα πέσουν από το 23% σήμερα στο 18%, η Ινδία θα φτάσει στο 17%, η Ευρώπη θα κατέβει στο 9% και η Ιαπωνία στο 4% (Έκδοση ΟΟΣΑ).
Το ΑΕΠ δεν προσδιορίζει και κατά αναλογία βιοτικό επίπεδο, όμως είναι ο σημαντικότερος δείκτης της ευημερίας ενός λαού. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Ευρώπη θα πέσει στο 9%, που σημαίνει ότι περνάει σε δεύτερη μοίρα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι άρα χρειάζεται άμεσα μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης και αισιοδοξώ κι εδώ ότι θα το πετύχει, αρκεί και εκεί όλοι μαζί να καταλάβουν ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει, άλλοι θα πάρουν την σκυτάλη αν εμείς ζούμε με τις ιδέες του παρελθόντος και δεν προσαρμοστούμε στο μέλλον.