H αφορµή αυτού του άρθρου πηγάζει από µια συζήτηση που είχα µε την ηρωίδα του άρθρου, µια µεσήλικη -τρίτης γενιάς- κυρία, ταλαιπωρηµένη, δηµιουργική, επιτυχηµένη µα και υπερβολική, υποχόνδρια θα 'λεγα όσον αφορά την καθαριότητα. Ήταν πάντως µία Lady Jet Set.
Συζητήσεως γενοµένης µε την ηρωίδα µου, όταν εγώ που έχω ψώνιο -έτσι το λεν' πολλοί- τής άρχισα τα περί οικονοµίας και ενέργειας περιβάλλοντος, εκείνη µου απάντησε: "ε, πόσο θα κάψει, έχω βαρεθεί να κάνω οικονοµία...".
Η αλήθεια είναι ότι η γενιά µας ήταν η γενιά της στέρησης και της συνεχούς οικονοµίας. Η γενιά της πικροδάφνης και της φουρτούνας που µεγάλωσε στα απόνερα της προσφυγιάς και των πολέµων.
Είµαστε η γενιά που, όταν ενηλικιονόµεθα, ο ράφτης µάς γύριζε το ύφασµα του γαµπριάτικου κουστουµιού του πατέρα µας ανάποδα, γιατί εµείς το χρειαζόµασταν παραπάνω από τον γέρο, για να κορτάρουµε τις Κυριακές στα νυφοπάζαρα του χωριού. Τώρα, που έχει ανέβει το βιοτικό µας επίπεδο, επέρχεται αυτόµατα ο κάµα-τος της οικονοµίας, είναι λογικό αλλά αντιιδεολογικό σαν στάση ζωής για τις επόµενες γενιές.
Λοιπόν, στο θέµα: Το θέµα είναι γνωστό και πολυσυζητηµένο όµως πολλές πτυχές του -κατά την γνώµη µου- δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως από το ευρύ κοινό το οποίο πρέπει να γνωρίζει ορισµένα στοιχειώδη για να έχουµε τα επιθυµητά αποτελέσµατα.
Θυµάµαι πριν από πολλά χρόνια που σπούδαζα στο πολυτεχνείο του Μονάχου, η πρώτη έννοια που προσπαθούσε ο καθηγητής της θερµοδυναµικής να µας µεταδώσει ήταν ότι : η ενέργεια δε χάνεται αλλά µεταπίπτει από τη µια µορφή στην άλλη. Π.χ. µετατρέπεται από χηµική σε θερµική η από θερµική σε ηλεκτρική κ.ο.κ. Η δε ηλεκτρική ενέργεια δεν αποθηκεύεται, δηλαδή όση καταναλώνεται πρέπει να παραχθεί την ίδια στιγµή. Π.χ. στην Πτολεµαίδα, στους φούρνους καίγεται ο λιγνίτης για να βράσει νερό στο λέβητα παράγοντας ατµό. Αυτός ο ατµός κινεί τους στροβίλους, οι στρόβιλοι κινούν µε τη σειρά τους τις γεννήτριες πού παράγουν ρεύµα, το οποίο µέσω του δικτύου φθάνει στα σπίτια µας. Π.χ. µια ηλεκτρική σόµπα πυρακτώσεως στο σπίτι µας είναι η ίδια ενέργεια της φωτιάς που καίει την ίδια ώρα στην Πτολεµαΐδα.
Από την καύση του άνθρακος στην Πτολεµαΐδα παράγεται "διοξείδιο του άνθρακα" το οποίο δυστυχώς είναι παρά πολύ, πράγµα που δεν το είχα συνειδητοποιήσει ούτε κι εγώ. (Για κάθε κιλό λιγνίτη παράγονται 2-3 Kg Cο ² που συσσωρεύονται στην ατµόσφαιρα).
O κόσµος πρέπει να συνειδητοποιήσει, επιπρόσθετα, ότι το "κεφάλαιο ενέργεια" δεν περιορίζεται αποκλειστικά στο κόστος της ενέργειας που πληρώνουµε, στη ∆ΕΗ, για Πετρέλαιο, Αέριο κ.λ.π. Oφείλουµε να συνυπολογίζουµε και τις περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις που προκύπτουν από την άσκοπη κατανάλωση ενέργειας. Ίσως ορισµένοι πληρώνουν άνετα τα απαιτούµενα ποσά, αλλά αναλογισθείτε ότι: για κάθε kg καταναλισκόµενου Καύσιµου παράγονται 2-3kg Cο ² , τα οποία επιβαρύνουν την ατµόσφαιρα.
Η µεγαλύτερη κατανάλωση γίνεται στα σπίτια µας για θέρµανση, ψύξη, ζεστό νερό.
Η θέση του θερµοστάτη του καλοριφέρ στο σπίτι µας είναι πολύ σηµαντική για την εξοικονόµηση ενέργειας αλλά πρέπει ο κόσµος να γνωρίζει ότι δεν είναι ανάλογη µε την θερµοκρασία στην οποία τον ρυθµίσαµε. Η εξοικονόµηση ενέργειας που επιτυγχάνουµε έχει να κάνει µε τη διαφορά θερµοκρασίας του εξωτερικού περιβάλλοντος µε τη θερµοκρασία του χώρου µας.
Αν π.χ. βάλουµε τον θερµοστάτη στους 22 βαθµούς αντί στους 25, η διαφορά δεν είναι 22/25=88, δηλαδή 12%, αλλά αν η εξωτερική θερµοκρασία είναι π.χ 17 βαθµοί, η οικονοµία που επιτυγχάνουµε είναι ανάλογη της διαφοράς θερµοκρασίας εσωτερικών - εξωτερικών χώρων [25-17=8 22-17=5 5/8=0,62,5]. Επιτυγχάνουµε δηλαδή εξοικονόµηση της τάξης του (περίπου) 37.5%!
Ένας πρόχειρος πρακτικός κανόνας λέει ότι κάθε βαθµός λιγότερος στο θερµοστάτη µπορεί να αντιστοιχεί σε οικονοµία µέχρι και 10%.
Στην Ελλάδα, που έχουµε µεγάλη ηλιοφάνεια - περίπου τριακόσιες ηµέρες ετησίως, το χειµώνα πρέπει να ανοίγουµε τα παντζούρια µόλις βγει ο ήλιος και να τα κλείνουµε µόλις βραδιάζει, το δε καλοκαίρι να κάνουµε το αντίθετο. Με αυτό τον απλό τρόπο συµβάλλουµε στη µείωση της διαφοράς θερµοκρασίας που προανέφερα.
Ανάλογα µε το προσανατολισµό του σπιτιού και τη µόνωση πού έχει µπορεί να εξοικονοµήσουµε ενέργεια µέχρι και 25%.
Όλες οι συσκευές του σπιτιού που είναι στο stand by καταναλώνουν ρεύµα. Π.χ. ένα Computer καίει περίπου 50 ευρώ το χρόνο και η τηλεόραση παραπάνω, χωρίς να υπολογίζουµε τους διάφορους φορτιστές (µετασχηµατιστές) κ.λπ. που αποτελούν στοιχεία κάθε νοικοκυριού.
Oι λαµπτήρες καλό είναι να αντικατασταθίστανται µε λαµπτήρες οικονοµίας που καταναλώνουν το 1/4 περίπου. Είναι ακριβότεροι αλλά διαρκούν παραπάνω και έχουν µεγαλύτερη απόσβεση στη διάρκεια ζωής των (ανάλογα µε την χρήση µέχρι και 30 ευρώ οικονοµία το χρόνο).
Αν έχετε ηλιακό θερµοσίφωνα και νυχτερινό ρεύµα σάς συµφέρει να το ανοίγετε το βράδυ και να το κλείνετε το πρωί τον χειµώνα. Την ηµέρα παίρνετε από τον ήλιο ότι είναι εφικτό και το βράδυ συµπληρώνετε µε το νυκτερινό ρεύµα.
Το µπάνιο που κάνετε αν αφήσετε το ζεστό νερό µέσα στη µπανιέρα για µία ώρα τότε παραµένει η περισσότερη θερµότητα µέσα στο σπίτι και είναι αρκετή.
Ενάντια στο περιβάλλον είναι το Jet set snob σύνδροµο καθαριότητος:
"Εγώ, Βύρων µου, αν δεν κάνω δυο φορές την ηµέρα µπάνιο δε µπορώ ή πρέπει να αλλάξω τα εσώρουχα µου κάθε φορά"... και απαντώ:
"ναι συµφωνώ. Αυτή η συνήθεια µου έχει µείνει και µένα από την κατοχή..."
Έλα κυρία µου, εσύ η Lady Jet set, εσύ που έχεις κάνει και ακόµα στην Αγγλία (πρόκειται για µια άλλη µου ηρωίδα) δε σου είπε κανείς ότι εδώ και µερικά χρόνια πριν, ορισµένες αγγλικές οικογένειες, έκαναν µπάνιο µία φορά τη βδοµάδα και στο ίδιο το νερό; Καλά είναι να θυµόµαστε και από πού ξεκινήσαµε. Γιατί το δέρµα µας µόνο στα τελευταία πενήντα χρόνια έχει συνηθίσει το λουτρό αντίθετα το πολύ πλύσιµο κάνει το δέρµα µας πιο ευάλωτο...
Λοιπόν, Lady Jet set κυρία µου, το πλυντήριο ρούχων (π.χ. για πλύσιµο και σιδέρωµα µιας απλής µπλούζας παράγονται στην ατµόσφαιρα έως και 4Kg Cο ² το χρόνο) το στεγνωτήριο ρούχων, το σιδέρωµα, τα απορρυπαντικά, κάνουν πολύ µεγάλη κατανάλωση ενέργειας και κατά συνέπεια αντιστοιχούν σε πολύ Cο ² στο περιβάλλον. Έλα Lady Jet set κυρία µου, "µέτρον άριστον" - σκέψου το περιβάλλον. Και συµµορφώσου µε µία φορά την ηµέρα µπάνιο και µία αλλαξιά την ηµέρα. Και αν χάσεις µία µέρα, το DNA σου θα σε βοηθήσει να µη πεθάνεις...
Η υπερβολή και ο µηδενισµός είναι τα µεγαλύτερα ατοπήµατα της γενιάς των σάντουιτς και των fast food.
Ακούω να λέγονται πολλά για την ανακύκλωση, ένα όµως πολύ σοβαρό δεν έχει επισηµανθεί: Είναι ότι το χαρτί που ανακυκλώνεται εξοικονοµεί ενέργεια έως 60%. Το νερό είναι ακριβό αλλά ακόµα ακριβότερο -περίπου 12 φορές- είναι το ζεστό νερό. Η οικονοµία ζεστού νερού είναι βασικός παράγων για το λογαριασµό της ∆ΕΗ. Για µια συµβατική κατοικία µε ηλεκτρικό θερµοσίφωνα φτάνει µέχρι το 50% του λογαριασµού του ρεύµατος.
Μην αφήνετε τις βρύσες να τρέχουν άσκοπα και χρησιµοποιείτε µια ειδική κεφαλή του ντους που κάνει µόνο 10 ευρώ και χρησιµοποιεί 50% λιγότερο ζεστό νερό µε το ίδιο αποτέλεσµα.
O αέρας έχει µικρή θερµοχωρητικότητα. Σχεδόν το 1/10 του νερού. Γι'αυτό ένας χώρος θερµαίνεται πολύ γρήγορα αν θερµάνουµε µόνο τον αέρα και αυτό το είδος της θέρµανσης-ψύξης το χρησιµοποιούµε σε µεγάλους χώρους όπως αίθουσες, εκκλησίες κτλ.
Στα σπίτια µας η αλλαγή του αέρος γίνεται ως επί το πλείστον από τις διαρροές των πορτών των παραθύρων κτλ. Αλλά αν χρειασθεί να τα αερίσουµε επιπλέον, ανοίγουµε διάπλατα την πόρτα ή τα παράθυρα για 2-3 λεπτά και αυτό είναι αρκετό. Ποτέ όµως δεν πρέπει να αφήνουµε τα παράθυρα ή τις µπαλκονόπορτες χαραγµένες (λίγο ανοιγµένες) ούτε ακόµη για µικρά χρονικά διαστήµατα, γιατί έτσι παγώνει ο χώρος. ∆ηλαδή µε απλά λόγια ζεσταίνουµε το αχανές περιβάλλον χρησιµοποιώντας ενέργεια και παράγοντας διοξείδιο του άνθρακα.
∆υστυχώς το πρόβληµα της υπερθέρµανσης του πλανήτη παραµένει προς το παρόν άλυτο.
Μελέτες πού έχουν γίνει δείχνουν ότι επειδή οι οικονοµίες ειδικά των υπο ανάπτυξιν χωρών αναπτύσσονται µε γοργούς ρυθµούς µέχρι το 2050, η παραγωγή του Cο ² θα είναι κατά περίπου 25% αυξηµένη σε σχέση µε την σηµερινή σε απόλυτους αριθµούς, λαµβανοµένης υπ όψιν και της πιο ευνοϊκής αύξησης των ανανεώσιµων πηγών και της πυρηνικής ενέργειας.
∆εν θα ήθελα να σας πανικοβάλω, σε κάθε τι άλλωστε υπάρχει και ο αντίλογος. Υπάρχουν και οι σκεπτικιστές του θερµοκηπίου που λένε ότι η όλη ιστορία είναι µία τεράστια επιχείρηση µε πολλά προϊόντα, δραστηριότητες αλλά φυσικά και θέσεις εργασίας.
Λένε ότι το κλίµα άλλαξε χωρίς την ανθρώπινη παρέµβαση και στο παρελθόν. Π.χ. ο 11ος-14ος αιώνας ήταν πολύ θερµός αιώνας ενώ οι αιώνες από τον 13ο-18ο αιώνα ήταν ψυχροί αιώνες.
Κοινά αποδεχτή θεωρία για το τα αέρια του θερµοκηπίου δεν υπάρχει.
Σύµφωνα µε µελέτες, οι υδρατµοί συµβάλλουν σε ποσοστά 30%-70% το διοξείδιο του άνθρακα 9-26, το µεθάνιο 4-9% και το όζον 3%.
Ας ελπίσουµε ότι οι άνθρωποι θα αποδειχτούν αρκούντως ευλαβείς ώστε να µην καταστρέψουν το κλίµα και το περιβάλλον το οποίο διαχειρίζονται.
Όλοι όµως συµφωνούν ότι υπάρχει στενή σχέση µεταξύ της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα και της µέσης θερµοκρασίας της γης.
Το άρθρο αυτό το αφιερώνω στις "Lady Jet Set" ηρωίδες µου, αλλά και σε όλες τις άλλες νοικοκυρές που είναι κατά το πλείστον υπεύθυνες για της οικογενειακή κατανάλωση, καθώς και όλους εµάς τους υπόλοιπους καταναλωτές.
Πρέπει να έχουµε κατά νου την λογική του µέτρου του Αριστοτέλη σε όλες τις φάσεις της ζωής µας, αλλά για το περιβάλλον επιβάλλεται ιδιαίτερα. Εκτός από αυτά η προστασία του περιβάλλοντος είναι και οικονοµία της τσέπης µας αλλά και του κοινωνικού συνόλου. Γενικά µε µια λελογισµένη κατανάλωση θα µπορούσε να κερδίζαµε αρκετά χρήµατα ετησίως, π.χ. Για την Lady Jet Set ηρωίδα µας, αυτό αντιστοιχεί σε 2-3 ταξίδια επιπλέον στο Λονδίνο...
Για τους κοινούς θνητούς µεταφράστε το σε µία εξοικονόµηση 1.500 ευρώ -τουλάχιστον- το χρόνο.
Ας κάνουµε λοιπόν µια προσπάθεια όλοι πρώτα για το περιβάλλον, για το καλό της εθνικής µας οικονοµίας που εισάγει τα καύσιµα αλλά και για τη τσέπη µας. Μπορούµε όλοι να εξοικονοµήσουµε µέχρι και το 30% της καταναλισκόµενης ενέργειας.
