Μιας και ζω από τη ναυτιλία, είναι λογικό πολλά άρθρα μου να έχουν σχέση με το χώρο της. Αυτή τη φορά, το άρθρο μου αφορά ένα σημαντικόεκπρόσωπο της ναυτιλίας, έναν γκουρού της ναυτοσύνης, τον Συμεών(Σίμο) Π. Παληό. Κύριο έναυσμα γι᾽ αυτό, αποτέλεσε το βιβλίο που εξέδωσε πρόσφατα, από τις εκδόσεις Πατάκη, με τίτλο «Η θάλασσα είναι δρόμος», σε συνεργασία με το διάσημο πλέον ΜάκηΠροβατά.
Σε αυτό το βιβλίο, εκτός από τους σημαντικούς σταθμούς της προσωπικής του διαδρομής, τις ιστορικές αναφορές στη μακραίωνη ναυτική παράδοση των Ελλήνων, τις στρατηγικές και κατευθύνσεις προς τους νέους που θέλουν να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα και τις παραναυτιλιακές δραστηριότητες, δηλώνει, πολλές φορές με εμφατικό τρόπο, την πίστη του στην αξιοκρατία, την αριστεία, τον σχεδιασμό και τη σκληρή δουλειά. Επίσης, την απόλυτη εμπιστοσύνη του στην επιστήμη και στην επιστημονική σκέψη και τη διαρκή επιδίωξή του να συναναστρέφεται με κορυφαίους Έλληνες και ξένους επιστήμονες.
***
Γεννήθηκε το 1941 στο Βροντάδο της Χίου. Η οικογένειά του διατηρούσε βαθιές ναυτικές ρίζες, με τους παππούδες του να είναι καπετάνιοι και πλοιοκτήτες, γεγονός που τον επηρέασε καθοριστικά στην πορεία του. Διηγείται ο ίδιος αυτό που του έλεγε ο εμποροπλοίαρχος παππούς του, από την πλευρά της μητέρας του, ο ΛεωνίδαςΚολλάκης: «Να είσαι τίμιος, να είσαι σωστός. Όταν λες μια κουβέντα, αυτό να είναι». Μετά την αποφοίτησή του από το ιστορικό ΓυμνάσιοΑρρένωνΧίου, σπούδασε μηχανολογία και ναυπηγική στο Πανεπιστήμιο του Durham στην Αγγλία. Ακολούθησε στρατιωτική θητεία στο ΛιμενικόΣώμα, στο Ναυπηγικό Τμήμα της Επιθεώρησης Εμπορικών Πλοίων. Το 1972 ίδρυσε την DianaShippingAgenciesS.A., ενώ το 2004 δημιούργησε την DianaShippingServices S.A., όπου υπηρέτησε ως διευθύνωνσύμβουλος. Από το 2005 έως το 2022, υπηρέτησε ως πρόεδρος και διευθύνωνσύμβουλος της Diana Shipping Inc. και της Performance Shipping Inc. (πρώην Diana Containerships Inc.). Ο Σίμος, όπως τον φωνάζουν οι φίλοι, Παληός εκπροσώπησε από διάφορες θέσεις τον ελληνικό εφοπλισμό τόσο σε τοπικά όργανα, όσο και σε διεθνή. Από το 2011 συμμετέχει στο Δ. Σ. του ιδρύματος «ΜαρίαΤσάκος» ως Β΄ Αντιπρόεδρος.
***
Με τον Σίμο με συνδέουν πολλά. Καταρχάς είναι γεννημένος στη Χίο, τελειώσαμε το ίδιο γυμνάσιο, το ιστορικό Γυμνάσιο Αρρένων Χίου, είχαμε τον ίδιο καθηγητή φυσικής, είμαστε οικογενειακοί φίλοι. Αυτός ο καθηγητής φυσικής, ο ΓεώργιοςΜαρμαρινός, επηρέασε τον Σίμο, όπως και τον ακαδημαϊκό-διαστημικό επιστήμονα ΣταμάτηΚριμιζή, αλλά και εμένα να ακολουθήσουμε την εφαρμοσμένη επιστήμη. Στο εν λόγω βιβλίο, ο Μάκης Προβατάς μεταφέρει μια τηλεφωνική συνομιλία με τον καθηγητή Μαρμαρινό, που ήταν ακόμη εν ζωή και ο οποίος του λέει: « Όπως προέβλεψα για τον κύριο Κριμιζή πως θα γίνει σπουδαίος, όπως κατάλαβα ότι ήταν ξεχωριστός, έτσι και για το Σίμο είχα προβλέψει ότι θα πάει πολύ μπροστά. Ζούσα την ψυχή των μαθητών μου. Είμαστε Ίωνες!». Τότε όλα τα παιδιά που τελείωναν το Γυμνάσιο ή την ΕμπορικήΣχολή της Χίου, κατά κανόνα γίνοντανκαπεταναίοι, αυτός ήταν ο σκοπός και το όραμα σχεδόν όλων. Ο Σίμος γράφει: «Εγώ ήμουν περήφανος που όταν με ρωτούσαν τι δουλειά κάνει ο πατέρας μου έλεγα καπετάνιος». ∆ιαχρονικά οι Έλληνες διαπρέπουν στη θάλασσα εδώ και 5.000 χρόνια, πρωτοπόροι και σκαπανείς. Η Οδύσσεια του Oµήρου είναι το έπος των θαλασσόφιλων, τολμηρών αλλά και πολύπαθων Ελλήνων ναυτιλοµένων, γιατί από τους προγόνους ανέκαθεν θεωρούνταν «μέγα το της θάλασσας κράτος». Ο καπετάνιος ειδικά στα πρώτα χρόνια, προτού έρθει η ατμοκίνηση στα πλοία, είχε μεγάλη αίγλη και σεβασμό στη Χίο. Ήταν ο καλύτερος γαμπρός για τις κοπέλες, αυτός που κέρδιζε πολλά χρήματα, στήριζε την οικογένειά του και έδινε δουλειά σε πολλά παιδιά του νησιού, γιατί συνήθως οι καπετάνιοι επέλεγαν το πλήρωμά τους. Τότε όλοι ήθελαν να μπαρκάρουν γιατί οι δουλειές στη θάλασσα είχαν πολύ μεγαλύτερο μισθό από την ξηρά. Θυμάμαι που έλεγαν ότι με ένα μπαρκάρισμα τριών-τεσσάρων χρόνων έπαιρνε κανείς ένα διαμέρισμα.
Σήμερα, όπως τονίζει ο Διον. Θεοδωράτος, πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, «ο σύγχρονος πλοίαρχος δεν είναι πια μόνο θαλασσοπόρος, είναι ένας ηγέτης τεχνολογικής εποχής. Οφείλει να συνδυάζει: Τεχνική κατάρτιση, ψηφιακή επάρκεια, διαχείριση κρίσεων, ανθρώπινες δεξιότητες και νομική και ηθική συνείδηση. Ο πλοίαρχος δεν είναι απλώς ο καπετάνιος ενός πλοίου, αλλά το πρόσωπο που φέρει την απόλυτη ευθύνη για την ασφάλεια, την πειθαρχία και τη λειτουργία ολόκληρου του πλοίου. Ο ρόλος του είναι πολυσχιδής, συνδυάζοντας διοίκηση, ναυτοσύνη, νομική γνώση και ηγετικές ικανότητες» και ο Βασίλης Κορκίδης συμπληρώνει: «Ο πλοίαρχος του χθες, του σήμερα και του αύριο είναι ένας τίτλος που δεν είναι απλώς λόγια. Είναι πυξίδα, είναι μνήμη, είναι ευθύνη, είναι προοπτική». Τώρα που η νέα γενιά είναι πιο μορφωμένη, υπάρχει το Knowhow και επίσης κορυφαίες ναυτικέςακαδημίες και σχολές, τα νέα παιδιά είναι ανάγκη να ξαναγυρίσουν στα ναυτικάεπαγγέλματα. Είναι ένας τομέας στον οποίο οι Έλληνες ξεχωρίζουμε – δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική ναυτιλία κατέχει πάνω από το 20% του παγκόσμιου στόλου, έχοντας έναν πληθυσμό μόλις 10.000.000. Στη θάλασσα υπάρχει μέλλον και καλές προοπτικές, αφού και σήμερα ο μισθός στη ναυτιλία είναι πολλαπλάσιος από του μέσου Έλληνα. Δυστυχώς, όμως, και η διαπίστωση του Σίμου είναι απαισιόδοξη: «Δυστυχώς, σύντομα το ελληνόχτιστο βαπόρι θα αφελληνιστεί. Καταλήξαμε από τους 150.000 Έλληνες ναυτικούς το 1950, να έχουμε σήμερα 15.000 και οι περισσότεροι μάλιστα απασχολούνται στα επιβατικά, εδώ, γύρω γύρω στα νησιά. Είναι φοβερό. Και αυτό όταν παλαιότερα είχαμε χίλια βαπόρια, ενώ σήμερα έχουμε πέντε χιλιάδες. Οι διαφορές είναι τεράστιες».
***
Παλιά ήταν παράδοση οι καπεταναίοι να γίνονται εφοπλιστές. Ο Σίμος είναι από αυτούς που έσπασαν την παράδοση και ακολούθησε τον εφοπλισμό μετά τις πανεπιστημιακές σπουδές του. Λέει ο ίδιος: «Στο μυαλό μου είχα να κάνω μια πολυμετοχικήεταιρεία, να πάρω κεφάλαια από συγγενείς και φίλους και σιγά σιγά να τη μεγαλώσω και όπου φτάσει. Και να που, τριάντα πέντε χρόνια μετά, 13 Μαρτίου 2005, κατάφερα και μπήκα στο Χρηματιστήριο της ΝέαςΥόρκης. Σε όλη αυτή τη διαδρομή με βοήθησε πολύ κάτι που, ευτυχώς, το έχω από χαρακτήρα: η πειθαρχία. Αυτό είναι το πιο βασικό ώστε να γίνεις πραγματικά μεγάλος στη θάλασσα. Βέβαια, εφόσον μπεις στο χρηματιστήριο, έτσι κι αλλιώς, το Security & ExchangeCommission σε έχει πάνω σε ράγες, για να μην ξεφύγεις. Κάθε τρεις μήνες έχω συμβούλιο. Βγαίνω στον αέρα, ριπορτάρω τους μετόχους, οι οποίοι είναι σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Το χρηματιστήριο σου δίνει πρόσβαση όχι στην οικογένεια και στους γνωστούς, αλλά σε εκατομμύριακόσμου, αν θέλουν να έρθουν να επενδύσουν μαζί σου σε αυτή την εταιρεία, να βάλουν χρήματα, να αγοράσεις βαπόρια. Όταν αποφασίζεις ότι έχεις τα εχέγγυα να κάνεις το μεγάλο βήμα για να μπεις στο χρηματιστήριο, πας και τους λες ποιος είσαι, τι κάνεις και εκεί έρχεται η επιτροπήκεφαλαιαγοράς, η οποία ελέγχει αν αυτά που λες είναι ακριβή. Αυτό το κάνει ώστε να προστατεύσει έναν άνθρωπο που θα επενδύσει σε σένα και ο οποίος δεν έχει γνώσεις. Βέβαια έχεις το netassetvalue της εταιρείας σου, στο οποίο κάποιες φορές είσαι πάνω και κάποιες κάτω. Εγώ θέλω να έχω κάποιο σοβαρό έλεγχο, να με προσέχει ότι κάνω σωστά τη δουλειά μου».
***
«Ποια αρετή του ανθρώπου σάς συγκινεί περισσότερο;» ρωτάει ο Μάκης Προβατάς τον Σίμο Παληό. Η απάντηση καθαρή και ξάστερη: «Το να είναι κανείς ειλικρινής. Η ειλικρίνεια, η εντιμότητα, το να μην προσπαθείς να βλάψεις τον άλλο. Δεν καταλαβαίνω, γιατί να θέλεις να τον βλάψεις; Για όλους υπάρχει χώρος για να αναπτυχθούν. Βέβαια, η εντιμότητα δεν πάει μόνη της, θέλει και ένα πλέγμα διάφορων αξιών». Και σε άλλο σημείο του βιβλίου, επανέρχεται στο ίδιο θέμα: «Ο ίδιος ο κλάδος (της ναυτιλίας) σου δημιουργεί αυτή την τεράστια άμιλλα, διότι διώχνει, απορρίπτει καθετί το οποίο δεν είναι σωστό, καθετί που είναι παράνομο. Όταν φτάσεις σε ένα σημείο τέτοιο, που να έχεις πάρε δώσε με τις μεγάλες τράπεζες, με τις μεγάλες ασφαλιστικέςεταιρείες, με τους μεγάλους ναυλωτές, δε χωράει να κάνεις πονηριές. Είναι όλα καθαρά, είναι ωραίοςκλάδος, και είναι ωραίος, εκτός των άλλων, διότι έχεις πάρε δώσε με μεγάλους οργανισμούς οι οποίοι είναι πιστοποιημένοι, είναι δομημένοι σωστά, έχουν τους κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις, και όλα είναι θετικά. Το μόνο πράγμα που έχεις είναι να προσέχεις το σκαμπανέβασμα της αγοράς. Το οποίο, βέβαια, καμιά φορά είναι τεράστιο». Παρόλο που, όπως λέει ο καπετάν Παναγιώτης Τσάκος, «η θάλασσα είναι μάνα και δεν σε αφήνει ποτέ», η ναυτιλία έχει υψηλό ρίσκο και σκαμπανεβάσματα. Η θάλασσα, όπως λέμε στη Χίο, σου τα φέρνει με τη σέσουλα και σου τα παίρνει με τη σέσουλα. Ένα βαπόρι που κάνει σήμερα τριάντα εκατομμύρια δολάρια, μπορεί σε λίγους μήνες να πέσει στα δέκα και αυτό σημαίνει ότι έχεις χάσει τα χρήματα που έχεις βάλει, που είναι από 30%-50% και χρωστάς και στην τράπεζα. Αν, λοιπόν, έχεις μονοβάπορο, όπως λέει ο Σίμος, τότε το ρίσκο να τα χάσεις όλα είναι μεγάλο. Οι Χιώτες λένε ότι πρέπει να ᾽χεις τουλάχιστον τρία βαπόρια, το τρίτο για “μπαστούνι ισορροπίας”. Επίσης, λένε ότι μπορείς μια φορά να κάνεις το σάλτομορτάλε, δηλαδή να πάρεις μεγάλο ρίσκο, αλλά όχι συχνά. Αν το επαναλαμβάνεις, οι πιθανότητες είναι να τα χάσεις όλα. Η εμπειρία μου, μετά από τόσα χρόνια στην εταιρεία, είναι ότι οι έντιμοι σπάνια φαλίρουν. Ακόμα και αυτοί που έχουν προβλήματα λόγω του σκαμπανεβάσματος της αγοράς σπάνια πτωχεύουν. Τα πιστωτικά ιδρύματα δίνουν μεγάλη σημασία στην εντιμότητα και στην ειλικρίνεια, και σε βοηθούν πολύ στις δύσκολες στιγμές.
***
Ο Σίμος πέραν από τον εφοπλισμό, τρέφει βαθύ σεβασμό και τεράστια εκτίμηση για την επιστήμη και τους επιστήμονες. Το νοιάξιμό του για το ΊδρυμαΙατροβιολογικώνΕρευνώντηςΑκαδημίας, χωρίς να προσδοκά κάποιο προσωπικό ή οικονομικό όφελος, αποτυπώνει ακριβώς την πίστη του στο ανεκτίμητο ανθρώπινο κεφάλαιο στο οποίο οφείλει να επενδύσει η χώρα. Για τον ίδιο δεν έχουν τόσο μεγάλη σημασία οι χορηγίες στο ίδρυμα όσο το «να μάθεις στους υπεύθυνους του ιδρύματος να ψαρεύουν, δηλαδή να τους φέρεις σε επαφή με τα μεγάλα ερευνητικά κέντρα του πλανήτη [...] Εμείς που έχουμε τις γνωριμίες, μπορούμε να φέρουμε το Ίδρυμα σε επαφή με τις μεγαλύτερες εταιρείες του πλανήτη, ώστε να πάρει υπεργολαβία τα προγράμματά τους. Η Pfizer, που διοικείται από Έλληνα, η Merck, που ιδρύθηκε από Έλληνα, η Biogen, που έχει CEO Χιώτη, η AstraZeneca, που έχει Χιώτη γενικό υπεύθυνο κ.ο.κ. Δε θέλω να δώσω στατικά λεφτά, δηλαδή “πάρτε ένα ποσό και κάντε το ό,τι θέλετε”, θέλω να δώσω δυναμικά λεφτά, τα οποία να παραγάγουν έργο και που με αυτή τη λογική “skyisthelimit”. Και το θέμα είναι ότι ήδη υπάρχει ο πυρήνας για τέτοιες σπουδαίες δουλειές. Τα παιδιά σήμερα είναι μορφωμένα, έχουν μυαλό ξυράφι, είναι έτοιμα να κάνουν πολύ σοβαρή έρευνα. Οι άνθρωποι του Χάρβαρντ, όταν ήρθαν σε επαφή με τα παιδιά του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών, μου είπαν: “Έχετε διαμάντια εδώ και τα αφήνετε ανεκμετάλλευτα. Γιατί;”. Όμως αυτό είναι σημαντικό και για τη σταδιοδρομία των παιδιών που εργάζονται στο ίδρυμα, και όχι μόνο για το ίδιο το ίδρυμα. Αν δουλεύουν κάπου όπου sky is the limit, ακόμα και ο πολύ καλός θα μείνει εδώ – διαφορετικά, θα φύγει. Αυτό πρέπει να γίνει σε όλα τα ιδρύματα αυτού του είδους. Γι᾽ αυτό με ενδιαφέρει να το κάνω πιλοτικά στο συγκεκριμένο ερευνητικό ίδρυμα, ώστε μετά να ακολουθήσουν τα υπόλοιπα κέντρα [...] Το μεγάλο μου νοιάξιμο είναι για την Ελλάδα, πώς θα της ανταποδώσω μερικά από τα πολλά που μου έχει δώσει. Βασικός μου στόχος είναι να γίνει αυτό που πρέπει με το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας. Έχει μεγάλο συμβολισμό για μένα, γιατί εμπεριέχει τα πιο βασικά: αξιολόγηση, αξιοκρατία, έρευνα και πρόοδο, και σε έναν τομέα όπου έχουμε σπουδαία μυαλά. Ασχολούμαι με αυτό και προσπαθώ από το 2003, και μέχρι στιγμής δεν τα έχω καταφέρει. Όμως στο τέλος, πού θα πάει, θα τα καταφέρω».
***
Η Σεμίραμις Παληού, κόρη του Σίμου και της Ζέτας, λέει για τον πατέρα της: «Είναι άνθρωπος για τους άλλους ανθρώπους. Ένας άνθρωπος πολύ ανοιχτός, άνθρωπος που δίνει χώρο στον άλλο να ψαχτεί, να εξελιχθεί, να δοκιμαστεί, πάντα όμως ξέρεις ότι είναι κάπου εκεί τριγύρω έτοιμος να βοηθήσει όπου χρειαστεί». Σε πρόσφατη έρευνα σχετικά με τις διαπροσωπικές σχέσεις, ρώτησαν διάσημους ανθρώπους από διαφορετικούς χώρους, πού οφείλουν την επιτυχία τους. Το 80% απάντησαν ότι οφείλουν την επιτυχία τους στις διαπροσωπικέςσχέσεις και μόνο το 20% σε άλλους παράγοντες (μόρφωση, οικογένεια, κοινωνική θέση κ.λπ.). Ο Σίμος Παληός είναι θιασώτης των διαπροσωπικών σχέσεων. Έχει επαφή με πολλούς ανθρώπους, τους οποίους καλεί συχνά σε γεύμα στο εστιατόριο του κτιρίου του και κάποιες φορές πήγα κι εγώ και μαγείρεψα χιώτικα φαγητά. ΄Οπως έχω γράψει και παλιά στο ραπόρτ μου, ένα φαγητό στο σπίτι σου έχει μεγαλύτερη σημασία για τις ανθρώπινες σχέσεις από σχεδόν όλα τα άλλα. Πέραν όλων των άλλων, ο Σίμος είναι παρών στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας της Χίου. Πολίστας στο παρελθόν στον ΝαυτικόΌμιλοΧίου, καιτώρα χορηγός, μαζί με άλλους,εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του Ομίλου, που είναι κομμάτι της ταυτότητας του νησιού.
***
Ο Σίμος Παληός δεν είναι μόνο ένας επιτυχημένοςεπιχειρηματίας αλλά και ένας άνθρωπος με ευθύνη απέναντι στον τόπο του και στις επόμενες γενιές. Μέσα από το βιβλίο του προσφέρει μια μοναδική ματιά στην ελληνική ναυτοσύνη, αναδεικνύοντας τις αξίες της σκληρήςδουλειάς, της αφοσίωσης και της προσφοράς στην κοινωνία. Το έργο του αποτελεί πηγή έμνευσης για όσους επιθυμούν να κατανοήσουν την ουσία της ελληνικής ναυτιλίας και τη σημασία της για την ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας.
Πηγές: Σίμος Π. Παληός, Η θάλασσα είναι δρόμος - Για την ελληνική ναυτοσύνη του χτες και του αύριο, σε συνεργασία με τον Μάκη Προβατά, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2024, Μπαρμπα-Google
